نقش و نماد اژدها در نگارگری ایرانی

عبداله, زهرا; شایسته فر, مهناز

doi:10.22055/pyk.2014.12977

|
|
|
ارجاع به این مقاله
RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
|
اشتراک گذاری

	نقش و نماد اژدها در نگارگری ایرانی
مقاله 3، دوره 2، شماره 4، پاییز و زمستان 1392، صفحه 43-58 اصل مقاله (1146 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22055/pyk.2014.12977
نویسندگان
زهرا عبداله ¹؛ مهناز شایسته فر²
¹دکتری دانشگاه شاهد تهران - ایران
²دانشیار دانشگاه تربیت مدرس تهران- ایران
تاریخ دریافت: 10 دی 1392، تاریخ بازنگری: 20 بهمن 1392، تاریخ پذیرش: 25 اسفند 1392
چکیده
اژدها از بن مایه های اساطیری است که در شعر و ادب ایران تجلی بارزی داشته و منجر به ظهور ایده ها و نقوشی ظریف و بی بدیل در نگارگری شده است. مقاله حاضر با بررسی خاستگاه ادبی و اساطیری اژدها و بنیان فکری ایرانیان مبنی بر دو قطبی بودن جهان به دلالت حضور آن در نگاره ها، به عنوان نمادی اهریمنی پرداخته و در صدد پاسخ به این پرسش ها برآمده است که اژدها و جدال با آن در حماسه و عرفان چه جایگاهی داشته و ویژگی های تصویری و زیباشناسانة این موجود افسانه ای در نگارگری ایرانی کدام است. این پژوهش با اتخاذ روش تحلیلی-تطبیقی و با بررسی منابع کتابخانه ای و نسخ حاوی نگاره های اژدها، در تبیین چگونگی بهره گیری نگارگر در بازنمایی و پردازش صحنه های مهیج و پرتحرک این رویارویی از چیدمان و صحنه آرایی خاص، ترفندهای رنگ و بافت و تناسبات اندامی است.
کلیدواژه‌ها
اژدها؛ نماد؛ جهان بینی؛ ادبیات ایرانی؛ نگارگری ایرانی؛ زیبایی شناسی
عنوان مقاله [English]
The Icon and Symbol of Dragon in Persian Literature and Painting
نویسندگان [English]
Zahra Abdollah¹؛ Mahnaz Shayestehfar²
¹Departman of comparative analysis of Islamic Art, Shahed Univrsity of Tehran, Tehran, Iran
²Departman of comparative analysis of Islamic Art, Shahed Univrsity of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Dragon, a significant mythological motif in Persian poetry and literature, has yielded to exquisite and unrivaled scenes in Persian miniature and art. This article inspects the mythical and literal origins of fighting a dragon and the wicked connotation of dragon in the Iranian dualistic cosmology. It tries to shed light on the liaison between the epic and mystic nuance of dragon as a devilish vigor, and illustrates its visual and aesthetic characteristics and status in miniatures. Through an analytical comparative approach, it is shown that the illuminators have acheived these vivid feisty scenes by designing a conscientious structure, diligent selection of color and texture, and applying a diverse range of figurative proportions.
کلیدواژه‌ها [English]
Dragon, Symbol, cosmology, Persian Literature, Persian miniature, aesthetics


مراجع
- اصلانی، محمدرضا و علی شیخ مهدی (1385)، نگارگری ایران و شهود ذات اشیاء، کتاب ماه هنر، شماره 93، صص 18-28. - پیرنیا، حسن (١٣70)، تاریخ ایران باستان، جلد 1، تهران، انتشارات دنیای کتاب. - حسینی، سیدهاشم (1390)، بازتاب وتحلیل نگاره اژدها درسفالینه ها و کاشی های دوران اسلامی ایران، نگره، شماره 49، صص 49-61. - رستگار فسایی، منصور (1365)، اژدها در اساطیر ایران، تهران، انتشارات توس. - شایگان، داریوش (1385)، هانری کربن،آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، تهران، نشر فرزان روز. - فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۸۶)، شاهنامه، بر اساس نسخهء مشهور به چاپ مسکو، چاپ سوم، تهران، نشر علم. - صباغ پور آرانی، طیبه و مهناز شایسته فر (1388)، مفاهیم نمادین سیمرغ و اژدها و انعکاس آن در قالی های صفویه، نامه هنرهای تجسمی و کاربردی، شماره 4، صص 99-117. - طاهری، علیرضا (1388)، سیر تحول و طبقه بندی اژدها در نگارگری ایرانی، مطالعات هنر اسلامی، شماره ١0، صص22-7 . - عبدی، لیلا (١٣٨٨)، نقش اژدها در هنر معماری ایران، روزنامه آفرینش، 6 بهمن. - عصمتی، حسین (1388)، تأثیر ادبیات حماسی فارسی بر نگارگری ایرانی، گلستان هنر، شماره 15، صص 107-114 - محمدی، محمد (1384)، تخیل در افسانه ها و اسطوره های ایرانی، کتاب ماه هنر، شماره ٨4-٨٣ ، صص ١72-١66 . - مولوی، جلال الدین(۱۳۸۲)، مثنوی معنوی به تصحیح رینولد نیکلسون، تهران، هرمس. - نصر، سید حسین (١٣47)، عامل خیال و مفهوم فضا در مینیاتور ایرانی، باستان شناسی و هنر ایران، شماره١. www.loghatnaameh.com (تاریخ مشاهده: 10/5/1391) www.orion.animaltracks.net (تاریخ مشاهده: 3/7/1388) www.mahdifotuhi.blogfa.com/post-460.aspx (تاریخ مشاهده: 9/3/1390) www. metmuseum.org/collection/the-collection-online/search/452514 (تاریخ مشاهده: 12/8/1392)
آمار تعداد مشاهده مقاله: 314 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,388