Looking for Design in Traditional Persian Calligraphy

Document Type : Original Article

Author

Faculty member, Graphics, Faculty of Art, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran.

Abstract

The idea of design gradually came to the fore in Industrial Revolution in Europe. It was in fact one of the fruits of analyzing concepts in the realm of applied arts. During the past century, the idea of design, as a kind of solution process, has turned into one of the foundations of applied arts. Likewise, writing as a tool for communication, is a functional phenomenon. In this respect, calligraphy is by its very nature functions as a medium. Notwithstanding, since calligraphy, as an art, is meant to convey a message and different considerations must be respected, design plays a major role in this regard. Persian calligraphy, as a systematic writing system, has a rich potential to represent innovative aspects of design process. Accordingly, the present research aimed to discover modern aspects in this authentic traditional art. The research problem addressed here is discovering the creative aspects of calligraphy interacting with each other, namely the design of movements of the letters and the design of a measurement unit in calligraphy. The extent to which these two aspects can be defined by the design process has been dealt with in this study. In this respect, two works are particularly noteworthy: The book entitled Typography, by Farshi Mesghali (2011) deals with the importance of the Persian calligraphic dot to measure the dimensions of the letters in Persian calligraphy. Likewise, in an article entitled a reflection on certain terms in old criticism of Persian calligraphy, Medi Sahragard has addressed the old terms used in Persian calligraphy based on a modern look.

Article Title [Persian]

جستجوی«دیزاین» در سنت خوش‌نویسی فارسی

Author [Persian]

  • محمدرضا زنده دل
هیات علمی گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران.
Abstract [Persian]

مفهوم "دیزاین " به عنوان یک شیوۀ ویژه از حل مسئله، در هنرهای کاربردی و فعالیت­ های تولیدی و خلاقانه انسانی کاربرد دارد این مفهوم که از یک صد سال گذشته به ­صورت جدی مطرح بوده در دوره مدرن به بخش مهمی از پروسه تولید محصول تبدیل شده است. نوشتار نیز به­عنوان یک دستگاه ارتباطی عنصری کاربردی است. سنت نوشتار فارسی نیز بنا به ماهیت کاربردی خود به­ عنوان یک رسانه، در ثبت و انتقال پیام و شکل خود با مسائل گوناگونی روبه­ رو است. بسیاری از این مسائل تنها از طریق دیزاین قابل چاره­ جویی هستند. سنت غنی نوشتار و خوش­نویسی فارسی به­ عنوان یک سیستم نوشتاری پر قاعده و منضبط می ­تواند محلی برای جستجوی نمونه های کهن و کمتر دیده شده پروسه دیزاین باشد. هدف این پژوهش جستجو و کنکاش در سنت غنی و قانون­مند نوشتار فارسی، با نگاهی امروزی و کشف ارزش های پیدا و پنهان آن به منظور آگاهی مخاطبین این حوزه کاری است. جستجو و نمایش مفاهیمی امروزی مانند "دیزاین " در سنت نوشتاری کهن می­ تواند در غنای هرچه بیشتر این میراث ارزش­مند موثر باشد و نمونه­ های بومی از دیزاین را به فعالان حیطه هنر نوشتار فارسی و طراحی گرافیک ایرانی معرفی کند. این پژوهش با بررسی دو مؤلفه "طراحی سیستم تقسیم بندی حرکات حروف " و "طراحی واحد اندازه­ گیری در خوش ­نویسی " از منظر دیزاین به این پرسش ­ها پاسخ می ­دهد:آیا می ­توان نمونه ­هایی از "دیزاین " را در سنت کهن خوش­ نویسی یافت؟ آن نمونه­ ها چیست و نمایش دیزاین در آن­ ها چگونه است؟ پژوهش حاضر کیفی است که با تحلیل شواهد بصری خوش ­نویسی فارسی ومطابقت آن­ ها با اصول دیزاین نتایج خود را ارئه می­ کند، منابع این پژوهش نیز کتابخانه ­ای است. یافته­ های این مقاله نشان می ­دهد که در میان اجزاء گوناگون و گسترده نظام بزرگ خطاطی و خوش­ نویسی، دو نمونه درخشان "ابداع نظام تقسیم­ بندی شکلی حروف در خوش ­نویسی " و"تدوین نظام اندازه­ گیری در روش­ نویسی " به­ وضوح با ساز و کار و پروسه "دیزاین" (وتعریف امروزی آن) مطابقت دارند. در هر دو نمونه مورد اشاره مصادیق روشنی از مسئله، چون دیدن جوانب گوناگون، پاسخ­ دهی خلاقانه و واجد ارزش های افزوده، مانند کارایی یا برآورده کردن همه نیازهای مسئله در عین ایجاز و سادگی به ­وضوح نمایان است.

Keywords [Persian]

  • دیزاین
  • خوش‌نویسی فارسی
  • سیستم اندازه‌گیری
  • تقسیم‌بندی حروف
- بورژا، دو موزوتا(1388)، دیزاین و مدیریت آن، ترجمه نژده هوانسیان، تهران: ویژه نگار.
- پاتر، نورمن(1394)، طراح کیست، مترجم شیوا نوروزی، تهران: مؤسسه فرهنگی چاپ و نشر نظر.
- پاکباز، روئین(1396)، دایره‌المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
- روانجو، احمد(1394)، آموزش خوشنویسی، به مثابه نسخه کامل آموزش سنتی هنر. هنرهای زیبا، شماره 2، دوره 2. تابستان.
- صحراگرد، مهدی(1388)، تأملی در معنای چند اصطلاح در نقد خوش‌نویسی، پژوهش‌نامه، فرهنگستان هنر، شماره 15، زمستان.
- فضائلی، حبیب‌الله(1390). اطلس خط، تهران: سروش.
- مثقالی، فرشید(1394)، مقدمه‌ای بر گرافیک دیزاین، تهران: مؤسسه فرهنگی چاپ و نشر نظر.
- مثقالی، فرشید(1390)، تایپوگرافی، تهران: مؤسسه فرهنگی چاپ و نشر نظر.

- کرایک، جیمز و دیگران(1397)، سی قرن طراحی گرافیک، ترجمه ملک‌محسن قادری، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- هاشم، محمد(1394)، قواعدالخط العربیی، تهران، یساولی.