An Inquiry into the Patterns of Life Tree on the Seals in Ancient Elam

Document Type : Original Article

Author

Departmen of graphics, Al-Zahra university of Tehran, Tehran, Iran

Abstract

The evolution of various forms of life tree in history and prehistory, particularly in oriental cultures, has been recognized as a symbol of life, thought and perfection thanks to commonly understood concepts such as seed germination, extension of the tree branches in the sky and penetration of the roots in the ground. The present research aims to identify and explain the symbols represented in the motifs shown on the seals of ancient Elam. To this end, first the role and place of trees in different cultures was briefly explained. Basically, the issue of life tree was selected mainly due to its frequency of usage in the seals of Elam. Data were mainly gathered based on library sources and reliable websites and were then analyzed descriptively. The results indicated that the life tree on the Elam seals is a motif implying a divine concept turning, in the course of time, to a religious belief. The tree-like form alludes to the idea of productivity and fertility in Elam civilization.  

Keywords


Article Title [Persian]

جستاری در باب الگوی درخت زندگی بر مهرهای عیلام باستان

Author [Persian]

  • مریم رزقی راد
کارشناس ارشد گرافیک دانشگاه الزهرا تهران - ایران
Abstract [Persian]

تحول فرم‌های مختلفی از درخت زندگی در دوران پیشاتاریخ و تاریخی، به‌ویژه در فرهنگ‌های شرقی، به برکت بهره‌گیری از مفاهیم مشترکی چون جوانه‌زدن، شاخه گستردن در آسمان و ریشه دواندن در خاک به‌عنوان نمادی از زندگی، اندیشه و کمال شناخته شده است. از این‌ رو پژوهش پیش‌رو درصدد است تا با عنایت به این موضوع، پس از بررسی مختصر نقش و جایگاه درخت در فرهنگ‌ها، با مطالعه دیداری الگوی درخت زندگی بر مهرهای عیلام باستان، به ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﺷﻨﺎﺧﺖ رمزواره‌ها و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻮﺟﻮد در این نقش‌مایه و نمادهای مرتبط بپردازد. از معیارهای اولیه انتخاب موضوع درخت زندگی در پژوهش حاضر، استمرار و فراوانی کاربرد این نقش بر مهرهای عیلام و اهمیت نقش آن در طول تاریخ است. این پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی، روش ارایه آن، توصیفی و تحلیلی است. گردآوری اطلاعات آن بر مبنای کتابخانه‌ای و دیجیتال است. یافته‌های به دست آمدة این پژوهش نشان می‌دهد که درخت زندگی در عیلام دارای جوهر الهی بوده و بر اساس باور‌داشت‌های بنیادین و نظام باورهای جامعه به نمادی اعتقادی بدل گشته و صورت مثالی درخت به‌عنوان مهم‌ترین منبع زایش و باروری در تمدن عیلام شمرده می‌شد

Keywords [Persian]

  • درخت زندگی
  • مهرهای عیلام باستان
  • زایش و باروری
  • خدایان عیلامی
- افضل‌طوسی، عفت‌السادات(1393). طبیعت در هنر باستان، چاپ اول، تهران: دانشگاه الزهرا (س).
- الیاده، میرچا(1389) رساله در تاریخ ادیان، چاپ چهارم، تهران: سروش.
- بختورتاش، نصرت‌الله(1371). گردونة خورشید یا گردونة مهر، چاپ اول، تهران: فروهر.
- به‌لک، جرمی(1384)، فرهنگ‌نامه خدایان، دیوان و نمادهای بین‌النهرین باستان، ترجمه پیمان متین، تهران: امیرکبیر.
- پاتس، دانیل(1385)، باستان‌شناسی ایلام، ترجمه زهرا باستی، چاپ اول، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- پرادا، ادیت(1375)، چغازنبیل (دور- اونتاش)، ترجمه اصغر کریمی، جلد چهارم، چاپ اول، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور
- پرادا، ادیت(1386)، هنر ایران باستان، ترجمه یوسف مجیدزاده، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
- پوپ، آرتور‌اپهام، اکرمن، فیلیپس(1387)، سیری در هنر ایران، مترجمان نجف دریابندری و دیگران، چاپ اول ،تهران: علمی و فرهنگی.
- جابز، گرترود(1380). سمبل‌ها (بخش جانوران)، ترجمه محمدرضا بقاء‌پور، چاپ اول، تهران: مترجم.
- دادور، ابوالقاسم؛ منصوری، الهام(1390)، درآمدی بر اسطوره‌ها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان، تهران: دانشگاه الزهرا -کلهر.
- دوبوکور، مونیک(1387)، رمزهای زنده جان، ترجمه جلال ستاری، چاپ سوم. تهران: مرکز.
- شوالیه، ژان ژاک-گربران، آلن(1379)، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم، ایماء و اشاره، اشکال و قوالب، چهره‌ها، رنگ‌ها، اعداد: از حروف "ب" تا "چ"، ترجمه سودابه فضایلی، جلد سوم، تهران: جیحون.
- صمدی، مهرانگیز(1383)، ماه در ایران از قدیمی‌ترین ایام تا ظهور اسلام، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
- کرتیس، جان(1378)، ایران کهن، ترجمه خشایار بهاری، چاپ اول، تهران: کارنگ.
- کزازی، میرجلال‌الدین(1372)، رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران: مرکز.
- کوک، راجر(1387)، درخت زندگی، ترجمه سوسن سلیم‌زاده و هلینا مریم‌قائمی. تهران: جیحون.
- کوپر، جی. سی(1389)، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، تهران: نشر نو.
- گرین، ویلفرد و دیگران(1376). مبانی نقد ادبی، فرزانه طاهری، تهران: علمی و فرهنگی.
- مجیدزاده، یوسف(1386)، تاریخ و تمدن عیلام، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- مزداپور، کتایون(1382)، زرتشتیان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- والا، فرانسوا(1373)، شوش و عیلام، ترجمه آ. همپارتین، مجله میراث فرهنگی ویژه نخستین گردهمایی باستان‌شناسی ایران، شماره دوازدهم تابستان و پاییز.
- هال، جیمز(1392)، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، چاپ ششم تهران: فرهنگ معاصر.
- Amiet, Pierre (1972), Glyptique Susian, Memoires de la delegation en Persian. T. XLlll, vol. l&ll, Parise.
- Delaporte, L.(1920-1923), Ca talogue des cylindres, etc.,. Paris: Musee du louvre.
- Eliade, M.(1987), The encyclopedia of religion. vol. Vll, New York, London,: Macmillan, publishing company
- Jacobsen(1939), The Sumerian King list, Chicago.
- Rezghirad, Maryam(2017), Analytical and Semantic Survey of the Symbols of the Tree of Life and Goat in Jiroft. Journal of History Culture and Art Research, Vol. 6, No. 1, February 2017.
- Toscanne, Paul(1911), Etudes sur le serpent figure et symbole dans l antiquite Elamite, Vol Xll, Paris: Memoires de la Delagation en Persian.
- Pezard, Par Maurice (1911), Etud sur les intaill susiennes, Delegation en perse, Memoires, Tome Xll.
- Price, Ira Maurice(1900), Notes on the Pantheon of the Gudean Cylinders, The American Journal of Semitic Languages and Literatures, Vol.17. No 1.
- Wilson, Ava )1994(, Year of ornament, British museum, Dictionary of Ancient Egypt, Thames & Hudsonm.
- URL1. http://www.fao.org/docrep/006/y4360e/y4360e06.html (access date: 96/05/09)
- URL2. https:// www.mimplus.ir. (access date: 96/03/01)
- URL3. https:// www.iranatlas.info. (access date: 96/04/20)