Bird and human-bird motifs in the glazed pottery of Raqqa

Document Type : Original Article

Authors

1 Ph.D student of Department of Islamic Arts, Faculty of Arts, Shahed University, Tehran, Iran

2 Faculty of Handicrafts, Faculty of Arts, Shahrekord University, Shahrekord, Iran

Abstract

Problem definition: Raqqa pottery is a group of pottery belonging to the Ayyubid period in northern Syria. The examination of pottery discovered from this region indicates the creation of a mixed style in the adornments that is generally influenced by the local pottery called “ancient local pottery”. The bird motif, as one of the main ones in the Islamic art, accounts for a considerable part of the painted pottery of Raqqa in the 12th century during the reign of Ayyubids, which conform to the ideas of the Syrian artist more than other available motifs. This pattern is observed in three general forms, including a black shade on a turquoise background in combination with stylized plant motifs, volumetric and decorated on the gold-plated and enamel pottery, and individually with a basic and simple design type in the lakabi technique. Choosing the bird and human-bird motifs, the present article attempts to study the characteristics of these motifs in Raqqa glazed wares as a manifestation of the culture and art of the Ayyubid period.
Objective: The present study aims to know and recognize the culture and art of the Ayyubid period, as part of the Islamic culture
Research method: This research has been conducted on a descriptive-analytical basis. The data were analyzed on a case-by-case basis and the information were collected through the library and the Internet.
Results: Pottery artists have used three types of special looks in displaying the bird motif which include paying attention to the nature and its representation, symbolic look and combination of elements and beings with each other along with special presentation techniques, all of which have given a special meaning to Raqqa wares.

Keywords

Article Title [Persian]

پرنده و پرنده‌انسان در سفال های لعابدار رقه

Authors [Persian]

  • زهرا قاسمی 1
  • مریم قاسمی 2
1 دانشجوی دکتری گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
2 هیأت علمی گروه صنایع دستی دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
Abstract [Persian]

بیان مسئله: سفال«رقه» گروهی از سفال­ هایی هستند که متعلق به دوره ایوبی در شمال سوریه است. بررسی سفال­ های بدست آمده از این منطقه، نشانگر ایجاد یک سبک ترکیبی در تزیینات که به طور کلی تأثیر گرفته از سفال بومی منطقه تحت عنوان «سفال ­های محلی کهن» است. نقش­مایه پرنده به عنوان یکی از نقوش اصلی در هنر اسلامی، بخش قابل ملاحظه­ ای از سفال منقوش رقه را در قرن دوازدهم در دورۀ حکمرانی ایوبیان به خود اختصاص داده است که بیش از سایر نقوش، با اندیشه­ های هنرمند سوری مطابقت دارد. این نقش به سه شکل کلی، سایه ­نما به رنگ سیاه بر زمینۀ فیروزه­ ای در ترکیب با نقوش گیاهی استلیزه شده، به صورت حجم­ گرایانه و پرتزیین در سفال­ های زرین­ فام و مینایی و به شکل منفرد با نوع طراحی ابتدایی و ساده در تکنیک لکابی دیده می­ شود. این مقاله با انتخاب نقش پرنده و پرنده­ انسان، سعی دارد، خصوصیات این نقوش را در ظروف لعابدار رقه به عنوان تجلی­ گاه فرهنگ و هنر دوره ایوبی، مورد مطالعه قرار دهد.
هدف: شناخت و آگاهی از  فرهنگ و هنر دوره ایوبی،  به عنوان بخشی از فرهنگ اسلامی
روش پژوهش: روش این مقاله به شیوۀ توصیفی، تحلیلی است. داده ­ها به صورت موردی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته ­اند؛ گردآوری اطلاعات نیز به شیوۀ کتابخانه­ ای و اینترنتی است.
یافته‌ها: هنرمندان سفالگر در نمایش نقش پرنده سه نوع نگاه ویژه را به­کار گرفته ­اند؛ توجه به طبیعت و بازنمایی آن، نگاه نمادین و سمبلیک و ترکیب عناصر و موجودات با یکدیگر به همراه تکنیک­های خاص ارائه، دستور زبان خاص سفال رقه را ایجاد کرده است.

Keywords [Persian]

  • ظروف لعابدار
  • نقش پرنده
  • پرنده- انسان
  • رقه

References

- اتینگهاوزن، ریچارد و گرابر، الگ. (1994). هنر و معماری اسلامی 1 (ترجمه یعقوب آژند). تهران: سمت.
- ایروین، روبرت. (1389). هنر اسلامی (ترجمه رویا آزادفر). تهران: انتشارات سوره مهر.
- بیک­خزاسی، نسرین؛ حسینی، سیدهاشم و مرادی محتشم، سپیده. (1397). مطالعه تطبیقی سبک سفال زرین فام   شهرهای کاشان و رقه. مطالعات باستان شناسی پارسه، 2(3)، 113- 132.
-پوپ، آرتور آپهام و آکرمن، فیلیس. (1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز (سیروس پرهام و گروه مترجمان). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- رایس، تالبوت دیوید. (1386). هنر اسلامی (ترجمۀ ماه ملک بهار). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-خزایی، محمد. (1386). نقش نمادین طاووس در هنرهای تزیینی ایران. کتاب ماه هنر، (111-112)، 6-12.
-خلیلی، ناصر و گروبه، ارنست ج. ( ۱۳۸۴). سفال اسلامی (مترجم فرناز حائری). ج 7. تهران: نشر کارنگ.
- دیماند، موریس اسون. (1389). راهنمای صنایع اسلامی (ترجمه عبدالله فریار). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- طاهری، علیرضا. (1392). نقوش حیوان­ گیاه در هنر ساسانی و تأثیر آن بر هنر اسلامی و هنر رومی ­وار فرانسه. نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 18(2)، 43-52.
- عابددوست، حسین و کاظم پور، زیبا. (1388 ). تداوم حیات اسنفکس­ ها و هارپی ­های باستانی در حیات دور اسلامی. فصلنامه نگره، (13)، 81-91.
- عرب بیگی، ابوالفضل و اکبری، عباس. (1395). منشأ نقوش کاشی­ های کاخ قبادآباد ترکیه با نگاهی تطبیقی به آثار ایران و سوریه. فصلنامه نگره، 11(39)، 46-59.
- قاسمی، مریم؛ براتی، بهاره و زارعی، احسان. (1394). انواع آرایه ­های تزیینی در سفال­ های دوره ایوبیان مطالعه موردی: سفال­ های رقه موجود در موزه متروپولیتن. دوفصلنامه علمی تخصصی سفالینه، 2(3)، 39-50.
-قاسمی، مریم و قاسمی، زهرا. (1396). سفال لکابی رقه، نقش و تکنیک. دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، 2(5)، 119-127.
-کامبخش فرد، سیف الله. (1386). سفال و سفالگری در ایران از ابتدای دوره نوسنگی تا دوران معاصر. تهران: ققنوس.
- نیستانی، جواد و روح فر، زهره. ( 1389). ساخت لعاب زرین فام در ایران. تهران: آرمان شهر.
 -نیک­خواه، هانیه؛ خزایی، محمد؛ حاتم، غلامعلی و نیستانی، جواد. (1390). بازتاب شکل ­گیری دو پدیده اجتماعی بر سفال ­های زرین فام دوره سلجوقیان؛ پیدایش طبقه متوسط و مردمی شدن هنر. مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش­نامه انجمن ایرانی تاریخ، 3(9)، 125-107.
- Bloom, J M. (1975). "Raqqa ceramics" of the freer gallery of art. Washington d.c: Master of Arts.
- Degeorge, Gerard, Y. (2002). The Art Of the Islamic Tile.Flammarion.[Paris]: Flammarion.
- Jenkins, M. (1983). Islamic Pottery: A Brief History: The Metropolitan Museum of Art. Bulletin, 40(4), 362.
- Jenkins, M.M. (2006). Raqqa Revisited (Ceramics of Ayyubid Syria). New York: The Metropolitan Museum of Art.
www.memuseum.org
www.davidmus.dk
www.metmuseum.org
www.brooklynmuseum.org
www.vam.ac.uk
www.britishmuseum.org

Files

History

  • Receive Date: 09 May 2020
  • Revise Date: 23 June 2020
  • Accept Date: 11 August 2020

Share

How to cite

Statistics