The visual analysis of the motifs of Tal Bakun pottery and their application in fabric design

Document Type : Original Article

Authors

1 Department of Carpet, Faculty of Arts, Arak University, Arak, Iran.

2 Department of Illustration, Faculty of Arts, Fayz al-Islam Higher Education Institute of Khomeini Shahr, Isfahan, Iran.

Abstract

Problem Definition: The wooden door of the tomb of four kings in Lahijan is one of the woodcarvings works available in the National Museum of Iran, which has a special value in terms of antiquity and beauty, as well as the inscriptions used in it. This door belongs to the Kiya dynasty that ruled in the northern regions of Iran at the same time as the Safavid period. Several prestigious artworks have been left from the Kiya period, including the woodcarving technique, one of which is the tomb of four kings of Lahijan and its ancient door. The present research seeks to answer the question of what are the motifs of the mentioned door and also the themes used in it and also identify the themes and contents of this historical work.
Objective: The aim of this research is to get acquainted with the Kiya’s art in the northern region of Iran and also to get acquainted with the visual and architectural elements of the region.
Research Method: The present study has been conducted based on the library resources and historical perspective in a descriptive-analytical manner.
Results: The plant motifs including arabesque and khatai have been used with remarkable elegance and variety in the decorations of the door of the tomb of four kings, all of which are the common motifs of the Safavid period. The most used line in inscriptions is the thuluth. Moreover, the themes of the inscriptions also include historical prayers and poetry. In general, by examining the characteristics of this work, it can be stated that the Kiaya government, like the Safavid rulers of their time, have perfectly considered the visual principles of the motifs

Keywords

Article Title [Persian]

تحلیل دیداری(بصری) نقوش آثار سفالی تَل باکون و استفاده از آن‌ها در طراحی پارچه

Authors [Persian]

  • محمد افروغ 1
  • منصوره بواناتی 2
1 استادیار دانشکده هنر، دانشگاه اراک، اراک، ایران
2 کارشناس ارشد تصویرسازی، مؤسسه آموزش عالی فیض الاسلام خمینی شهر، اصفهان، ایران
Abstract [Persian]

بیان مسئله: در رصد سفالینه­‌های پیشاتاریخی تل‌­باکون، پژوهش­گران همواره بر مطالعات نظری این هنر بومی تمرکز داشته­‌اند، لیک جنبه کاربردی و کارآفرینانه آن غالباً مورد غفلت واقع شده­است. از مهم­ترین کانون­‌های سفال­گری ایران، منطقه باکون و تل(تپه) معروف آن می­‌باشد. ارزش­‌های هنری و زیباشناختی سفال­‌های تل‌­باکون، یکی از وجوه بالقوه و ظرفیت قابل توجه این آثار در کاربردی کردن این ارزش­‌ها و بهره­‌گیری از آن‌­ها در نقش‌­پردازی هنرها و حرفه‌­های امروزی هم­چون طراحی پارچه است. از این رهگذر طرح­‌ها و نقش‌­های سفال­ تل‌­باکون به‌­واسطه قابلیت­‌های دیداری برجسته و نهفته در خود، برای حضور و بازطراحی مجدد بر زمینه پارچه که خود یکی از دیرینه‌­ترین هنرهای بومی و سنتی است، انتخاب گردیده است. بر این مبنا پرسش اصلی پژوهش این است که انواع نقوش ترسیمی بر بدنه سفال‌­های تل­باکون کدام است و چگونه می‌­توان از آن‌­ها در طراحی پارچه استفاده کرد؟
هدف: آشنایی بیش­تر با نقوش سفال و بررسی تخصصی این نقوش در زمینه‌های کاربردی دیگر، هدف اصلی این پژوهش است.
روش پژوهش: این تحقیق از نوع پژوهش‌‌­‌های کیفی و کاربردی است و روش تحقیق توصیفی -تحلیلی است. شیوه گردآوری داده­‌ها نیز از نوع کتابخانه­‌ای است.
یافته‌ها: برخی از یافته­‌های تحقیق عبارت است از: نقوش سفال تل‌­باکون تماماً دارای فرم انتزاع و خلاصه شده به کمینه‌­ترین شکل ممکن است که به دو صورت اشکال عادی و غیرعادی(اغراق ­آمیز) دیده می‌­شوند. هم­چنین این نقوش به چهار طبقه گیاهی، جانوری شامل حیوانات، پرندگان، خزندگان، حشرات و ماکیان(ماهی)، انسانی و اشکال هندسی، تقسیم‌­بندی می‌گردند. چه این­که هنرمند سفال­گر، دست ­ساخته خویش را علاوه بر نقوش کمینه، با دو الی سه رنگ محدود(اُخرایی، سیاه و قهوه‌­ای)، آراسته نموده است. 

Keywords [Persian]

  • تل باکون
  • سفال
  • پارچه
  • طراحی
  • نقش

References

- اچبیکر، جفری. ) ۱۳۸6 (. لوکوربوزیه، تجزیه و تحلیل)ترجمه رضا افهمی(. تهران: انتشارات سبحان نور.
- اسماعیلپور، ابوالقاسم. ) ۱۳۷۷ (. اسطوره : بیان نمادین. تهران: نشر سروش.
- افضلطوسی، عفتالسادات. ) ۱۳۹۱ (. گلیم حافظ نگاره بزکوهی از دوران باستان. مجله نگره، )ش ۲۱ ،) 6۸-۵۵ .
- الیاده، میرچا. ) ۱۳۷۲ (. رساله در تاریخ ادیان )ترجمه جلال ستاری(. تهران: انتشارات سروش.
- بخورتاش، نصرتاله. ) ۱۳۵6 (. گردونه خورشید یا گردونه مهر. تهران: نشر عطایی.
- پوپ، آرتور اپهام و اکرمن، فیلیپس. ) ۱۳۸0 (. سیری در هنر ایرا . ن ج دوم)ترجمه نجف دریا بندری(. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- پوپ، آرتور اپهام. ) ۱۳۸0 (. شاهکارهای هنر ایران)ترجمه پرویز خانلری(. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- پوپ، آرتور اپهام. ) ۱۳۸۷ (. سیری در هنر ایران)ترجمه نجف دریابندری(. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- دادور، ابوالقاسم و حدیدی، الناز. ) ۱۳۹0 (. بررسی نقوش منسوجات قرون اولیه اسلامی. جلوه هنر، )ش ۲ ،) ۲۲ -
-دادور، ابوالقاسمی بهمنی، ساره و سامانیان، ساسان. ) ۱۳۹۳ (. نمادهای انسانی و حیوانی موجود در سفالینههای مکشوفه در
سه منطقه تل باکون فارس، تپه سیلک کاشان و تپه گیان نهاوند. مطالعات تطبیقی هنر، )ش ۸ ،) ۱۴ - ۱ .
- ریاضی، محمدرضا. ) ۱۳۸۲ (. طرحها و نقوش لباسها و بافتهای ساسانی. تهران: انتشارات گنجینه هنر.
- سیدسجادی، منصور. ) ۱۳۸0 (. بازتاب کوتاهی از ۱۸0 روز تلاش در شهر سوخته)دفترهای شهر سوخته ۳(، کوه خواجه و
دهانه غلامان. گروه باستانشناسی شهر سوخته، سازمان میراثفرهنگی کشور، ایران.
- شمیل، آنهماری. ) ۱۳۸۸ (. راز اعداد )ترجمه فاطمه توفیقی(. قم: نشر دانشگاه ادیان و مذاهب.
- قرهباغی، علیاصغر. ) ۱۳۸۳ (. هنر نقد هنری. تهران: انتشارات سوره مهر.
- کاسیرر، ارنست. ) ۱۹۲۵ (. فلسفه صورتهای سمبلیک )ترجمه یداله موقن(. تهران: انتشارات هرمس.
- کاندینسکی، واسیلی. ) ۱۳۸۷ (. معنویت در هنر )ترجمه اعظم نورالهخانی(. تهران: نشر اسرار دانش.
- کوپر، جی.سی. ) ۱۳۷۹ (. فرهنگ مصور نمادهای سنتی )ترجمه ملیحه کرباسیان(. تهران: انتشارات فرشاد.
- کیانی، محمدیوسف. ) ۱۳۷۹ (. معماری ایران دوره اسلامی. تهران: نشر سمت.
- محمدزاده، مهدیی فاضل، عاطفه و سامانی، حسین. ) ۱۳۹۳ (. تناسب، زیبایی و هندسه نهان در نقوش سفال نوع آقکند.
نگارینه هنر اسلامی، )ش ۱ ،) ۵۸ - ۵0 .
- ملک، مهران و مختاریان، بهار. ) ۱۳۹۱ (. آیکونوگرافی نماد عقاب و مار در آثار جیرفت )هزاره سوم قبل از میلاد(. مجله
نامهانسانشناسی، )ش ۱۷ ،) ۱۹۵ - ۱6۳ .
- موسوی، نفیسه و رجبی، محمدعلی. ) ۱۳۸۷ (. بررسی شیوه طراحی و جایگیری نقوش تزئینی د
ر سفالینههای منقوش دوره ایلخانی. مجله نگره، )ش ۸ و ۹ ،) ۸۱ - 66 .
- ناجی، ماهانی صالحی کاخکی، احمد و طلایی، حسن. ) ۱۳۹۸ (. تحلیل ساختار بصری سفالینههای منقوش تل باکون،
پژوهشهای باستانشناسی ایران، )ش ۲۳ ،) ۲۴ - ۷ .
- سیمون آنوین. ) ۱۳۸6 (. تجزیه و تحلیل معماری)ترجمه آرمین یگانه(. تهران: نشر ستوده.
- سیوری، راجر. ) ۱۳6۳ (. ایران عصر صفوی)ترجمه صبا احمدی(. تهران: نشر کتاب تهران.
- گیرشمن، رومن. ) ۱۳۷۱ (. هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی)عیسی بهنام(. تهران: نشر دانشکده علوم توانبخشی.
- شاپور شهبازی، علیرضا. ) ۱۳۷6 (. اسب وسوارکاری در ایران باستان. مجله باستان شناسی وتاریخ، سال ۱۱ ، ش) ۲۱ و ۲۲ .)
- علیزاده، عباس. ) ۱۳۸۳ (. منشا نهادهای حکومتی در پیش از تاریخ فارس- تل باکون،کوچ نشینی باستان و تشکیل
حکومتهای اولیه، کوروش روستایی. تهران: انتشارات بنیاد پژوهشی پارسه- پاسارگاد.
- کفشچیانمقدم، اصغر و یاحقی، مریم. ) ۱۳۹0 (. بررسی عناصر نمادین در نگارگری ایران. باغ نظر، ۸ ( ۱۹ ،) ۷6 - 6۵ .
- تیلی ایوز، هاوردو. ) ۱۳۸۳ (. تاریخ هندسه) ترجمه محمد علی شفیعیها(. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ژان شوالیه، آلن گربران. ) ۱۳۸۲ (. فرهنگ نمادها)ترجمه سودابه فضایلی(. تهران: انتشارات جیهون.
- Atkins, R. (1993). Art Spoke: A Guide to Modern Ideas, Movements, and Buzzwords, 1848-1944. New York: Abbeville Press
- Barber, E.G.W. (1991). Prehistoric Textile. Newjersey: Prenceton University.
- Frazer, J. G. (1919). The folklore in the old testament. Vol.1. London: Macmillan.
- Mattison, C.S. (1999). The Essential Visual Guide to the World of Snakes. London: DK Publishing.
Paykareh
Volume 10, Issue 23
June 2021
Pages 75-94

Files

History

  • Receive Date: 02 July 2021
  • Revise Date: 24 July 2021
  • Accept Date: 10 August 2021

Share

How to cite

Statistics