Recognition of Inscriptions and Decorations of Safavid Talisman Shirts Preserved in Iranian Museums

Document Type : Original Article

Authors

Department of Handicrafts, Faculty of Applied Arts, University of Arts, Tehran, Iran.

Abstract

Problem Definition: Safavid Talisman shirts are a particular type of ritual clothing, the most prominent feature of which is the extensive use of inscriptions and calligraphy. In addition to the script, all kinds of decorative and symbolic motifs, astronomical signs, and Talisman tables are also used in this shirt. These clothes, as their name implies, were often worn during the war and under armor, and the purpose might be a kind of amulet to achieve conquest and victory on the battlefield.
Objective: The purpose of this article is a visual and content analysis of the elements used in the Safavid Talisman shirts to clarify the relationship between the concepts of inscriptions and motifs and to understand the influencing factors on the shirts, taking into account the political, social and cultural conditions of the Safavid period. This study addresses two questions, "What are the features of the Safavid Talisman shirts in terms of visual structure and content, and what inscriptions, motifs, and symbols are used in them?"
Research Method: The research method is analytical-historical, and the materials have been collected in library and field studies. The statistical and study community also includes three examples of Talisman shirts from the Safavid period, which are preserved in local and national museums.
Results: By examining the samples in the museums of Iran, it was found that the content of the inscriptions and motifs used in the shirts are related to each other, and the themes of the holy texts, symbols, and signs used in them somehow express victory, overcoming enemies, and protection against all kinds of challenging conditions. The political, social, and cultural conditions governing the Safavid period and factors such as religion, superstition, and archaism are among the most critical factors influencing the existing samples. Accordingly, in addition to using calligraphy as the dominant decoration, the use of ancient symbols is also the most important common feature of these artworks.

Keywords

Article Title [Persian]

بازشناسی کتیبه‌ها و تزیینات جامه‌های فتح صفوی محفوظ در موزه‌های ایران

Authors [Persian]

  • مرضیه اسماعیلی
  • علیرضا شیخی
کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
Abstract [Persian]

بیان مسئله: جامه‌های فتح صفوی، نوعی پوشش آیینی خاص هستند که بارزترین مشخصه و وجه اشتراک آن‌ها استفاده گسترده از کتیبه و خوشنویسی است. علاوه بر خط، انواع نقوش تزیینی و نمادین، علائم نجومی و جدول‌های طلسمی نیز در این پوشاک به‌کار رفته است. این پیراهن‌ها همانطور که از اسم آن‌ها برمی‌آید، اغلب به‌هنگام جنگ و زیر زره پوشیده می‌‌شد و هدف، احتمالاً باید نوعی حرز در دستیابی به فتح و پیروزی در میدان جنگ باشد.
هدف: مقاله حاضر با هدف مطالعه بصری و محتوایی عناصر به‌کار ‌‌رفته در جامه‌های فتح صفوی در جهت روشن ‌شدن ارتباط بین مفاهیم کتیبه‌ها و نقوش و پی‌بردن به عوامل تأثیرگذار بر جامه‌ها با در نظر داشتن شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوره صفوی و در جهت پاسخ به این پرسش«جامه‌های فتح دوره صفوی از نظر ساختار بصری و محتوایی دارای چه ویژگی‌‌هایی است و چه کتیبه‌ها، نقوش و نمادهایی در آن‌ها به‌کار رفته است؟» تدوین شده است.
روش پژوهش: روش پژوهش تحلیلی-تاریخی بوده و مطالب به ‌صورت مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی گردآوردی شده است. جامعه آماری و مطالعاتی نیز شامل سه نمونه از جامه‌های فتح مربوط به دوره صفوی است که در موزه‌های داخلی محفوظ هستند.
یافته‌ها: با بررسی نمونه‌های موجود در موزه‌های ایران مشخص شد محتوای کتیبه‌ها و نقوش به‌کار رفته در جامه‌ها با یکدیگر مرتبط بوده و مضامین متون مقدس، نمادها و علائم به‌کار رفته در آن‌ها، هریک به‌نوعی بیانگر پیروزی، غلبه بر دشمنان و حفاظت در برابر انواع شرایط دشوار است. شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر دوره صفوی و عواملی چون مذهب، خرافه‌باوری و باستان‌گرایی، از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر نمونه‌های موجود محسوب می‌شوند؛ بر این اساس، علاوه بر استفاده از خوشنویسی به‌عنوان تزیین غالب، استفاده از نمادهای باستانی نیز مهم‌ترین وجه اشتراک این آثار است.

Keywords [Persian]

  • هنر صفوی
  • جامه فتح
  • کتیبه
  • نقش

References

- افروغ، محمد. (1390). مضامین و عناصر شیعی در هنر عصر صفوی با نگاهی به هنر قالی بافی، نگارگری و فلزکاری. مطالعات ایرانی، ۱۰(20)، صص. 25-52.
- راوندی، مرتضی. (1359). تاریخ اجتماعی ایران(جلد 2). تهران: امیرکبیر.
- رضوی، اکرم السادات و خواجه‌گیر، علیرضا. (1392). بررسی نقش نیلوفر در هنر ایران باستان و دوران اسلامی. فصلنامه پژوهش هنر، ۳(6)، صص. 101-111.
- روح‌فر، زهره. (1380). پیراهن نادعلی یا جامه فتح. کتاب ماه هنر، 4(31-32)، صص. 36-34.
- روح‌فر، زهره. (1391). نگاهی بر پارچه بافی دوران اسلامی. تهران: انتشارات سمت.
- ستوده‌فر، مهدی، جدیدی، ناصر و قلی‌زاده، آذر. (1397). تحلیلی جامعه‌شناختی بر خرافه‌گرایی دینی در عصر مرشد شاهان صفوی. جامعه‌شناسی کاربردی، ۲۹(3)، صص. 156-139.
- سلیمانی، محمد حسین. (1391). دو رزم جامه نو یافته: یادمانی از روزگار صفویان. پیام بهارستان، 5(2)(17)، صص. 33-25.
- سیوری، راجر. (1372). ایران عصر صفوی(ترجمه کامبیز عزیزی). تهران: مرکز.
- طالب‌پور، فریده. (1392). تاریخ پارچه و نساجی ایران. تهران: مرکب سفید.
- طاهری، صدرالدین. (1391). کهن‌الگوی شیر در ایران. نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 2(49)، صص. 93-83.
- عبداللهی، منیژه. (1381). فرهنگ‌نامه جانوران در ادب فارسی(جلد 1). تهران: پژوهنده.
- فرقدان، عاطفه و هوشیار، مهران. (1389). بررسی تطبیقی گل نیلوفر آبی در ایران، هند و مصر. دو فصلنامه هنرهای تجسمی نقشمایه، ۳(6)، صص. 49-58.
- کریم‌زاده تبریزی، محمدعلی. (1370). احوال و آثار نقاشان قدیم(جلد 3). لندن: پرینت تودی.
- کنبی، شیلا. (1386). عصر طلایی هنر ایران(ترجمه حسن افشار). تهران: مرکز.
- کوپر، جی.سی. (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی(ترجمه ملیحه کرباسیان). تهران: فرشاد.
- مجلسی، محمد باقر. (۱۴۰۳ه.ق). بحار الانوار(جلد90). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- منصوری‌ظفر، زهرا. (1389). بررسی نقشمایه‌ها و نمادها در قالی ایران عصر صفوی. مجله تاریخ پژوهی، ۱۲(42-43)، صص. 233-244.
- ودایی، شادی. (1394). بررسی نقوش تعویذها و طلسم‌ها از دوره صفوی تا پایان دوره قاجار(پایان نامه کارشناسی ارشد تصویرسازی). استاد راهنما: کامران مهاجر افشار، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران.
- هال، جیمز. (1383). فرهنگ نگاره‌ای نمادها(ترجمه رقیه بهزادی). تهران: فرهنگ معاصر.
- یاحقی، محمدجعفر. (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران: سروش.
- Alexander, D. (1992). The arts of war: Arms and Amour of the 7th to 19th Centuries (The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art ,Vol.21). New York: The Nour Foundation.
- Atil, E. (1987). The Age of Sultan Suleyman the Magnificent. Washington DC: National Gallery of Art.
- Maddison, F & Smith, E. S. (1997). Science, tools and Magic (The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art  ,Vol 12 ,Part 1). New York: The Nour Foundation.
- Rogers, J.M & Ward, R.M. (1991). Suleyman the magnificent. New York: Wellfleet Press.
Paykareh
Volume 11, Issue 27
June 2022
Pages 28-47

Files

History

  • Receive Date: 10 October 2021
  • Revise Date: 10 May 2022
  • Accept Date: 26 May 2022

Share

How to cite

Statistics