Investigating the Graphic Characteristics of the Wooden Door Decorations of the Sa'id ibn Jubayr Mosque, Darb-e Imam Building

Document Type : Original Article

Authors

1 Department of Video Communication, Faculty of Arts, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

2 Departmentof graphics ,art University , group visual Relationship, Tarbiat Modares University of Tehran. Tehran, Iran.

Abstract

Problem Definition: Among traditional arts, Islamic architecture and related decorations have always been a suitable platform for the presence of various visual elements, especially decorative arrays. Imamzadeh Darb-e Imam of Isfahan belongs to the Qara Qoyunlu Turkomans period and despite the historical research on the mentioned building, the visual elements of the decorations have been less investigated. A remarkable part of the building's decorations includes wooden works, including wood-carved doors. Among the wooden doors, an old door belonging to the Sa'id ibn Jubayr mosque and the Turkomans period can be seen, however, because of the damages caused to the door due to the passing of time, basically its decorations and features have been less discussed. The issue raised here is to analyze the decorations of the mentioned door, to know it more precisely, and to check the transferable capacity of the artistic dimensions of its decorations to the contemporary period. This study answers the question of this research, which is to know the themes and content of the motifs of this historical work, by examining the meaning of the motifs of the mentioned door and evaluating the features and visual values.
Objective: This research aims to know the visual features and themes of the motifs, distinguish the motifs used in the Turkomans period in the decorations of the mentioned wooden door, read the text of the inscriptions, and reconstruct the decorations.
Research Method: The current research has been carried out using a descriptive-analytical method and data collection has been done based on library sources, documents, and field research.
Results: The results show that in the inscription on the mentioned door, the phrase (لااله الا الله محمد رسول الله علی ولی الله) and the other inscription, the phrase (و توکل علی الله و کفی بالله وکیلا) are written. Geometric patterns, hexagrams, and round star-shaped flowers are among the frequent motifs of the Turkomans period, which are used in decorations. Considering that the qualities and visual literacy are observed in these motifs, they can be used today in branches of contemporary art.

Keywords

Article Title [Persian]

بررسی شاخصه‌های گرافیکی تزئینات درب چوبی مسجد سعیدبن‌ جبیر بنای درب امام

Authors [Persian]

  • مریم عباسی 1
  • سید ابوتراب احمد پناه 2
1 کارشناس ارشد ارتباط تصویری، دانشکده هنر، گروه ارتباط تصویری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 استادیارگروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران.
Abstract [Persian]

بیان مسئله: در میان هنرهای سنتی، معماری اسلامی و تزئینات وابسته به آن، همواره بستری مناسب برای حضور عناصر تجسمی مختلف به‌خصوص، آرایه‌های تزئینی بوده است. امامزاده درب امام اصفهان، متعلق به دوره ترکمانان قراقویونلو است و علی‌رغم پژوهش تاریخی در زمینه بنای مذکور، کمتر به بررسی عناصر بصری تزئینات پرداخته شده است. بخش قابل توجهی از تزئینات بنا، آثار چوبی، از جمله درب‌های منبت‌کاری شده می‌باشد. در میان درب‌های چوبی، دری قدیمی متعلق به مسجد سعیدبن ‌جبیر و دوره ترکمانان مشاهده می‌شود که به‌دلیل آسیب‌های ناشی از گذر زمان که به درب وارد شده اساساً تزئینات و ویژگی‌های آن کمتر مورد بحث قرار گرفته است. مسأله‌ای که در اینجا مطرح می‌شود، واکاوی تزئینات درب مذکور، برای شناخت دقیق‌تر آن و بررسی ظرفیت قابل انتقال ابعاد هنری تزئینات آن، به دوره معاصر است. این پژوهش با پاسخ به چیستی نقوش درب مذکور و ارزیابی ویژگی‌ها و ارزش‌های بصری، به مسئله این تحقیق که شناخت مضامین و محتوای نقوش این اثر تاریخی است پاسخ می‌دهد.
هدف: شناخت ویژگی‌های بصری و مضامین نقشمایه‌ها، شناخت نقوش به‌کار رفته دوره ترکمانان در تزئینات در چوبی مذکور، خوانش متن کتیبه‌ها و بازسازی تزئینات، هدف این پژوهش است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر، به روش توصیفی-تحلیلی و گردآوری یافته‌ها مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای، اسنادی و تحقیقات میدانی صورت گرفته است.
یافته‌ها: نتایج حاصل از این پژوهش، نشان می‌دهد که در کتیبه درب مذکور، عبارت (لااله الا الله محمد رسول الله علی ولی الله) و در کتیبه دیگر آن، عبارت (و توکل علی الله و کفی بالله وکیلا) نگارش شده است. نقش هندسی، نقش ستاره شش کند و گل‌های پنج پر گرد، از نقوش پرتکرار دوره ترکمانان است که در تزئینات آن به‌کار رفته و با در نظر گرفتن این امر، که کیفیات و سواد بصری در این نقوش رعایت شده، بنابراین می‌تواند کاربری امروزین یافته و در شاخه‌هایی از هنر معاصر، مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords [Persian]

  • امامزاده درب امام
  • مسجد سعیدبن‌ جبیر
  • منبت‌کاری
  • درب چوبی
  • کتیبه
  • کیفیات بصری
  • اصفهان

References

- انصاری، مجتبی و نژاد ابراهیمی، احد. (1389) هندسه و تناسبات در معماری دوره ترکمانان قویونلو-مسجد کبود فیروزه جهان اسلام. نشریه کتاب ماه علوم و فنون، 2(129)، صص. 45-35.
- بلر، شیلا و جاناتان، بلوم. (1391). هنر و معماری اسلامی (2) (ترجمه یعقوب آژند). تهران: سمت.
- خدابنده لو، مریم، مرائی، محسن و محمدیان، مهدی. (1383). شکل‌گیری مکتب شیراز در دوره مغول و ترکمانان، با تأکید بر نقد و بررسی کتاب خاوران‌نامه ابن حسام (پایان‌نامه کارشناسی ارشد نقاشی). دانشگاه شاهد، دانشکده هنر، تهران، ایران.
- خردمند، هدی. (1375). پژوهشی در زمینه مجموعه تاریخی درب امام. فرهنگ اصفهان، ۳(2)، صص. 91-79.
- خزایی، محمد. (1388). ساختار و نقشمایه‌های مدارس دوره تیموری در خطه خراسان. مطالعات هنر اسلامی، (11)، صص. 78-59.
- رسولی، احسان، اعتصام، ایرج و متین، مهرداد. (1399). سبک تزئین و معماری بناهای دوره تیموریان. نشریه مطالعات هنر اسلامی، 16(37)، صص. ۱۱۰-۱۲۸.
- صالحی، سحر و احمد پناه، سید ابوتراب. (1398). مطالعه مفردات کتیبه کوفی(سوره یس) مسجدجامع شوشتر. پیکره، ۸(۱۷)، صص.۶۲-۷۴.
- علی احمدی، مریم، امرائی، مهدی و احمد پناه، سید ابوتراب. (۱۳۹۲). بررسی و تحلیل کتیبه‌های درهای چوبی اماکن مذهبی در استان‌های اصفهان و قزوین دوره صفویه ( با نگاهی به درهای کتیبه‌دار چوبی شاخص در سایر مناطق) (پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش هنر). دانشگاه سمنان، دانشکده هنر، سمنان، ایران.
- غیثی، هانیه و کریمی، ویکتوریا. (1397). زیبایی شناسی، تزئینات " قندیل‌های طلا" در موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) با تکیه بر ساختار. پیکره، ۷(۱۴)، ۱-۱۳.
- کیانمهر، قباد، انصاری، مجتبی، طاووسی، محمود و آیت‌الهی، حبیب الله. (1383). ارزش‌های زیبایی‌شناسی منبت‌کاری سبک صفوی (رساله دکتری). دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر، تهران، ایران.
- هنرفر، لطف‌الله. (1350). گنجینه آثار تاریخی اصفهان. اصفهان: انتشارات اداره کل باستانشناسی.
-یعقوب‌لو، محمد و نژاد ابراهیمی، احد. (13۹۸). ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‌ای ﺑﺮ ﻧﺤﻮه ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻘﺪس ﺑﺨﺸﯽ در ﻣﺴﺎﺟﺪ دوره ﺗﺮﮐﻤﺎﻧﺎن و ﮐﺎرﺑﺮد رﻫﯿﺎﻓﺖ آن در ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﻌﺎصر. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد معماری اسلامی). دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
Paykareh
Volume 9, Issue 22
March 2021
Pages 73-87

Files

History

  • Receive Date: 03 October 2022
  • Revise Date: 22 October 2022
  • Accept Date: 26 October 2022

Share

How to cite

Statistics