Inscriptions of Early Islamic Buildings in Iran from a Historical Perspective, Based on Sheila Blair's Viewpoints

Document Type : Original Article

Authors

1 Ph.D. student, Department of Comparative and Analytical History of Islamic Art, Faculty of Theories & art Studies University of Art, Tehran, Iran.

2 Professor of the Department of Comparative and Analytical History of Islamic Art, Faculty of Theories & art Studies, University of Art, Tehran, Iran.

Abstract

Problem Definition: There are different approaches in the study of Islamic art, each of which offers different interpretations of Islamic art. Among these, the historical approach emphasizes the two components of contextualization and interpretation and seeks the genealogy of Islamic art by referring to the characteristics of the historical sequence. Influenced by this point of view, «Sheila Blair» investigates Islamic studies, and the most important orientation of her thought, when dealing with Islamic art, is to pay attention to the historical context in which the work is formed. Therefore, the current research seeks to answer the following question: «How can Sheila Blair's method and perspective reveal the understanding and acceptance of Islamic artworks»?
Objective: This research aims to pinpoint the historical perspective of Sheila Blair in the identification and reading of inscriptions in Islamic architecture.
Research Method: The current research was carried out using a descriptive-analytical method and qualitatively analyzed library information and documents.
Results: The results show that by using this type of study, it is possible to achieve a specific pattern of establishing the structure of the inscriptions, which is effective in identifying the date of anonymous works. Based on the historicist method, Blair considers Islamic art and architecture as a phenomenon that is the product of historical truth. Based on this, what is important in the first stage of his research method, including in the book entitled «The first inscriptions in the architecture of the Islamic period of Iran», are material and mostly tangible evidence, and mystical, spiritual, and transcendental interpretations have no place in her attitude. Blair considers the main reasons for the presence of religious inscriptions to be their preaching message and, in examining the content of religious inscriptions with an emphasis on historical aspects and a formalistic view, she obtains comprehensive information in this regard. Her research, including the book under review, besides providing a list of the most important inscriptions of the Islamic era of Iran, is a very useful reference for learning how to deal with inscriptions. In general, Blair records the inscriptions with a historical perspective and provides researchers with detailed information on the description of each inscription in terms of content, history, and geography, as well as formal and calligraphic analysis, which reveals a wide range of Islamic artworks for researchers in this field.

Keywords

Main Subjects

Article Title [Persian]

کتیبه‌نگاری بناهای قرون اولیۀ اسلامی ایران از منظر تاریخی‌نگری، براساس آرای شیلا بلر

Authors [Persian]

  • مهسا تندرو 1
  • علیرضا طاهری 2
1 دانشجوی دکتری گروه تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر دانشگاه هنر ، تهران، ایران.
2 استاد گروه تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
Abstract [Persian]

بیان مسئله: رویکردهای مختلفی در مطالعات هنر اسلامی وجود دارد که هر یک از این رویکردها، تفاسیر متفاوتی از هنر اسلامی ارائه می‌دهند. از این میان، رویکرد تاریخی‌نگر بر دو مؤلفۀ بسترمندی و تفسیر تأکید دارد و با استناد بر ویژگی‌های تسلسل تاریخی به‌دنبال تبارشناسی هنر اسلامی است. «شیلا بلر» متأثر از این دیدگاه به پژوهش در حوزۀ مطالعات اسلامی می‌پردازد و مهمترین محورهای اندیشۀ او، در مواجهه با هنر اسلامی، توجه به زمینۀ تاریخی است که اثر در آن شکل می‌گیرد. بنابراین، پژوهش حاضر به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که روش و دیدگاه شیلا بلر چگونه می‌تواند درک و دریافت آثار هنر اسلامی را آشکار سازد؟
هدف: دستیابی به‌شناخت دیدگاه تاریخی‌نگر شیلا بلر در زمینۀ شناسایی و خوانش کتیبه‌ها در معماری اسلامی هدف این پژوهش است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و در آن اطلاعات کتابخانه‎‌ای به‌صورت کیفی تجزیه‌ و تحلیل شده است.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد با استفاده از این نوع مطالعه می‌توان به الگوی مشخصی از تنظیم ساختار کتیبه‌ها دست‌ یافت که در شناسایی تاریخ آثار بی‌نام و نشان مؤثر است. براساس روش تاریخی‌نگر، بلر هنر و معماری اسلامی را پدیده‌ای محصول حقیقت تاریخی می‌داند. بر این اساس، چیزی که در مرحلۀ نخست در روش پژوهش‌های او ازجمله در کتاب «نخستین کتیبه‌ها در معماری دوران اسلامی ایران زمین»، مورد اهمیت قرار دارد، شواهدی مادی و عمدتاً ملموس هستند و تفاسیر عرفانی و معنوی و ماورایی در نگرش او جایی ندارد. بلر بزرگترین علل حضور کتیبه‌های دینی را پیام تبلیغی آن‌ها می‌داند و در بررسی محتوای کتیبه‌های مذهبی با تأکید بر جنبه‌های تاریخی و نگاهی فرمالیستی، به اطلاعات جامعی از این لحاظ دست می‌یابد. پژوهش‌های او ازجمله کتاب مورد بررسی، افزون بر اینکه فهرستی از مهمترین کتیبه‌های دوران اسلامی ایران به‌دست می‌دهد، مرجعی بسیار سودمند در آموختن شیوۀ پرداختن به کتیبه‌ها می‌باشد. به‌طور کلی، بلر با دیدگاهی تاریخی‌نگر به‌ضبط کتیبه‌ها می‌پردازد و اطلاعات دقیقی در شرح هر کتیبه در زمینۀ محتوایی، تاریخی و جغرافیایی و تحلیل صوری و خط‌شناسانه در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد که ابعاد گسترده‌ای از آثار هنر اسلامی را برای محققان در این زمینه آشکار می‌سازد.

Keywords [Persian]

  • تاریخی‌نگری
  • شیلا بلر
  • هنر و معماری اسلامی
  • کتیبه‌نگاری

References

- اردلان، نادر و بختیار، لاله. (1379). حس وحدت سنت عرفان در معماری ایرانی (ترجمۀ حمید شاهرخ). تهران: نشر خاک ادبیات معماری- شهرسازی.
- بلر، شیلا و بلوم، جاناتان. (1387). سراب هنر اسلامی؛ تأملاتی در مطالعۀ حوزه‌ای سیال (ترجمۀ فرزانه طاهری). نشریۀ باستان‌شناسی و تاریخ، 23(45)، 48-92.
- بلر، شیلا. (1394). نخستین کتیبه‌ها در معماری دوران اسلامی ایران‌زمین (ترجمۀ مهدی گلچین عارفی). تهران: مؤسسۀ متن، فرهنگستان هنر.
- پازوکی، شهرام. (1383). تاریخی‌گری و نسبت آن با بنیادهای نظری تاریخ هنر.  فصلنامۀ خیال، (10)، 4-13.
- جلالی، سید هادی، طهوری، نیر و اعتصام، ایرج. (1400). مطالعۀ تطبیقی سنت‌گرایی و تاریخی‌گری در تبیین معماری مسجد با تمرکز بر آرای تیتوس بورکهارت و الگ گرابار. نشریۀ فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، 6(2)، 113-132.
- خزایی، محمد. (1387). شمسه؛ نقش حضرت محمد (ص) در هنر اسلامی ایران. کتاب ماه هنر، 120، 56-62.
- سمعانی، شهاب‌الدین ابوالقاسم احمدبن ابی المظفر منصور. (1368). روح‌الارواح فی شرح اسماالملک‌الفتاح. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- شیمل، آنه ماری. (1389). خوشنویسی و فرهنگ اسلامی (ترجمۀ اسدالله آزاد). تهران: به نشر.
- طاهری، علیرضا و ظریفیان، رویا. (1398). تاریخ‌گرایی در حوزۀ مطالعات هنر اسلامی نقدی بر کتاب معماری ایلخانی در نطنز. پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 19(5)، 137-157.
- عبداللهیان، محمد. (1388). سید آیات. مجلۀ آفاق نور، 19، 16.
- عبدالهی‌فرد، ابوالفضل، اولادقباد، منظربانو و شکرپور، شهریار. (1398). تحلیل محتوایی کتیبه‌های قرآنی مساجد جامع گوهرشاد مشهد و حکیم اصفهان. مطالعات باستان شناسی پارسه، 7(3)، 161-176.
- فغفوری، رباب و بلخاری قهی، حسن. (1394). بررسی تطبیقی مضمون کتیبه‌های مسجد گوهرشاد و مبانی اعتقادی شیعه در دورۀ تیموری و صفوی. نشریۀ نگره، 10(35)، 5-17.
- قرآن کریم. (1393). ترجمه حسین انصاریان. تهران: سازمان دارالقرآن کریم.
- مانزو، ژان پال. (1380). هنر در آسیای مرکزی (ترجمۀ سید محمد موسوی هاشمی گلپایگانی). مشهد: شرکت به نشر.
- مجلسی، محمد‌باقر بن محمدتقی. (1388). بحارالانوار (جلد 94). تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
- مکی‌نژاد، مهدی. (1388). سیر تحول کتیبه‌های ثلث در معماری ایران (صفوی تا قاجار). نگره، 4(13)، 29-39.
- مکی‌نژاد، مهدی. (1397). ساختار و ویژگی کتیبه‌های کوفی تزئینی (گل‌دار، گره‌دار) در دورۀ سلجوقی و ایلخانی. نگره، 13(46)، 16-27.
- موسوی گیلانی، سیدرضی. (1390). درآمدی بر روش‌شناسی هنر اسلامی. قم: دانشگاه ادیان و مدرسۀ اسلامی هنر.
- نظام‌الملک طوسی. (1348). سیاست‌نامه. تهران: چاپ جعفر شعار.
- هاوزر، آرنولد. (1382). فلسفۀ تاریخ هنر (ترجمۀ محمدتقی فرامرزی). تهران: نگاه.
- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1392). کشف‌المحجوب (تصحیح محمود عابدی). تهران: سروش.
- Grohman, A. )1957(. The origin and early development of floriated Kufic, Ars orientalist 2. Nederland: The Smithsonian Institution.
- O’Kane, B. )2006(. The Treasures of Islamic Art in the Museum of Cairo. New York: The American University in Cairo Press.
Paykareh
Volume 12, Issue 32
August 2023
Pages 37-49

Files

History

  • Receive Date: 14 March 2023
  • Revise Date: 17 June 2023
  • Accept Date: 01 July 2023

Share

How to cite

Statistics