Analyzing and Examining the Ilkhani Coins in the National Museum of "Fin Garden" in Kashan

Document Type : Original Article

Authors

1 Assistant Professor of Pre-Islamic Archeology, Archeology Research Institute, Cultural Heritage and Tourism Research Institute, Iran.

2 PhD in Archaeology, Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.

Abstract

Introduction: Coins are one of the essential sources of identifying the history of humanity and important historical documents by studying them from the technical (material, alloy) and content (patterns and themes of coins) perspectives, many aspects of the political, social, artistic, and religious developments of the governments are recovered. In the present study, which was conducted to identify the coins of the Ilkhani period, an attempt was made to describe and analyze the designs and writings of the coins of the "Fin Garden" museum and their relationship with the religion and politics of this period. The following question is addressed: "What is the theme of the Ilkhani coins of the "Fin Garden" museum and their common visual manifestations"?
Research Method: The current research is fundamental and data collection was conducted with a library and field method (National Museum of Fin Garden in Kashan) using an analytical-historical approach.
Findings: The findings show that among the Ilkhani coins in the National Museum of Fin Garden in Kashan, the coins belong to three Ilkhani rulers, including "Ghazan Mahmud" (694-703 A.H.), "Oljaitu" (716-703 A.H.), and "Abu Sa'id" (716-736 A.H.), most of which belong to Abu Sa'id and three pieces of coins belong to the princes of the Fatrat period (Mohammed Khan and Anoushirvan). In general, writings related to the Shiite religion (names of the Imams (PBUH)) and Sunnite (names of the Rashidin Caliphs), geometric decorative frames comprising circles, plant motifs, and celestial objects, and motifs using Tamga are among the visual representations used in the Ilkhani coins in the National Museum of Fin Garden in Kashan.
Conclusion: The writings on the Ilkhani coins in the National Museum of Fin Garden are related to the Shiite religion (the names of the Imams (PBUH)) and Sunnite (names of the Rashidin Caliphs). Decorative geometric frames comprising circles, plant motifs, celestial objects, and motifs using Tamga are among the visual representations used in these coins, which, like other historical periods of Iran, have represented the religion and politics of their era.

Keywords

Article Title [Persian]

تحلیل و بررسی سکه‌های ایلخانی موجود در موزۀ ملی «باغ‌ فین» کاشان

Authors [Persian]

  • محمدرضا نعمتی 1
  • میلاد باغ شیخی 2
1 استادیار تاریخ پیش از اسلام، پژوهشکدۀ باستان‌شناسی، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور، ایران.
2 دکتری باستان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
Abstract [Persian]

مقدمه: سکه‌ها، از منابع مهم شناخت تاریخ گذشتۀ بشر و از اسناد مهم تاریخی هستند. که با مطالعۀ آن‌ها از ‌لحاظ فنی (جنس، آلیاژ) و محتوایی (نقوش و مضامین سکه) بسیاری از ابعاد مختلف تحولات سیاسی، اجتماعی، هنری و مذهبی دولت‌ها بازیابی می‌شود. در ‌پژوهش حاضر که با هدف شناخت مسکوکات دوره ایلخانی به تحریر درآمده، تلاش شده، تا با توصیف و تحلیل نقوش و نوشتار سکه‌های موزه «باغ فین» به ارتباط آ‌ن‌ها با مذهب و سیاست این دوره پرداخته شود و به پرسش چیستی مضمون سکه‌های ایلخانی موزه «باغ فین» و نمودهای بصری رایج آن‌ها پاسخ داده می‌شود.  
روش پژوهش: پژوهش حاضر به‌‌لحاظ هدف بنیادی است که با جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های کتابخانه‌ای و میدانی (موزۀ ‌ملی باغ‌ فین کاشان) به شیوه تحلیلی- ‌تاریخی به تحریر درآمده است.
یافته‌ها: یافته‌ها حاکی از آن است که در میان سکه‌های ایلخانی موجود در موزۀ ملی باغ‌ فین کاشان، سکه‌ها به سه حاکم ایلخانی ازجمله «غازان محمود» (۶۹۴ - ۷۰۳ ه.ق)، «اولجایتو» (۷۰۳ـ۷۱۶ ه.ق) و «ابوسعید» (۷۱۶ـ۷۳۶ ه.ق) تعلق دارد که بیشترین آن‌ها متعلق ‌به ابوسعید و سه قطعه مسکوکات متعلق ‌به شاهزادگان دورۀ فترت (محمدخان و انوشیروان) است. به‌طور کلی، نوشتار مرتبط ‌با مذهب شیعی (اسامی ائمۀ اطهار (ع)) و تسنن (اسامی خلفای راشدین)، قاب‌های تزیینی هندسی متشکل از دایره، نقوش گیاهی و اجرام آسمانی و نقوش با کاربری تمغا، ازجمله نمودهای بصری به‌کار رفته در سکه‌های ایلخانی موزۀ ملی باغ‌ فین کاشان هستند.
نتیجه‌گیری: نوشتار سکه‌­های ایلخانی موزۀ ملی باغ­فین مرتبط ‌با مذهب شیعه (اسامی ائمۀ اطهار (ع) و تسنن (اسامی خلفای راشدین) است. قاب‌های تزیینی هندسی متشکل از دایره، نقوش گیاهی، اجرام آسمانی و نقوش با کاربری تمغا، ازجمله نمودهای بصری به‌کار رفته در این سکه‌هاست که به مانند دیگر دوره‌های تاریخی ایران مذهب و سیاست  عصر خود را بازنمایی کرده‌اند.

Keywords [Persian]

  • ایلخانی
  • مسکوکات
  • کاشان
  • موزۀ ملی باغ‌ فین
  • عناصر بصری
  • شعائر مذهبی

References

- ابن ‌فوطی، عبدالرزاق. (1381). الحوادث الجامعه (رویدادهای قرن هفتم هجری) (ترجمۀ عبدالمحمد آیتی). تهران: انجمن آثار و مفاخر ملی.
- احمدی، عباسعلی، شاطری، میترا و شمسی، شیما. (1394). سکه‌های دورۀ ایلخانی، رسانه‌ای برای بازتاب بستر سیاسی و اجتماعی عصر خود. در مجموعه مقالات دومین همایش ملی باستان‌شناسی ایران، دانشگاه بیرجند، 1-13.
- اشپولر، برتولد. (1368). تاریخ مغول در ایران (ترجمۀ محمود میرآفتاب). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- اقبال‌آشتیانی، عباس. (1384). تاریخ مغول. تهران: امیرکبیر.
- امرایی، سیاوش. (1390). روند دگرگونی نقوش و شعائر مذهبی سکه‌های ایرانی از ایلخانی تا صفوی. (کارشناسی‌ارشد تاریخ). دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
- بختیاری شهری، محمود. (1388). بررسی سکه‌های ایلخانان مغول در تابران توس. پژوهش‌نامۀ تاریخ، 4(15)، 33-۵۸.
- بخشنده‌فرد، حمیدرضا و جاوری، محسن. (1396). شناسایی فنی و خوانش خطوط سکه‌های مسی حفاری ‌شده از محوطۀ تاریخی فیض‌آباد کاشان. پژوهۀ باستان‌سنجی، 3(2)، 61-۸۰.
- بویل، جی، آ. (1385). تاریخ ایران کمبریج: از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی ایلخانان (ترجمۀ حسن انوشه) (ج 5). تهران: نشر امیرکبیر.
- بیانی، شیرین. (1393). مغولان و حکومت ایلخانی در ایران. تهران: سمت.
- ترابی‌طباطبایی، جمال. (1347). سکه‌های اسلامی ایران؛ دورۀ ایلخانی و گورکانی. تبریز: موزۀ آذربایجان ‌شرقی.
- ترابی‌طباطبایی، جمال. (1351). رسم‌الخط اویغوری و سیری در سکه‌شناسی. موزۀ آذربایجان، (۶)، ۸-۴۷.
- ترابی‌طباطبایی، جمال. (1353). سکه‌های متنوع از آباقاآن. بررسی‌های تاریخی، (6)، 177-۱۸۶.
- ثواقب، جهانگیر و امرایی، سیاوش. (1396). روند دگرگونی شعائر مذهبی برروی سکه‌های دورۀ ایلخانی. دو فصلنامۀ تخصصی تاریخ ایران اسلامی، 7 (2)، ۱-32.
- جعفری‌مذهب، محسن. (1390). واپسین ایلخان. پژوهش‌های علوم تاریخی، ۳(۱)، 25-۳۴.
- جوینی، عطاملک. (1385). تاریخ جهانگشای جوینی (تصحیح علامه محمد قزوینی). تهران: دنیای کتاب.
- حافظ‌ابرو، عبدالله‌بن لطف‌الله. (1380). زبده‌التواریخ (ترجمۀ کمال حاج سید جوادی). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- خزایی، محمد. (1381). هزار نقش. کتاب ماه‌ هنر، ۶(49-50)، ۱۰۲-۱۰۳.
- خسروی، فریبرز. (1387). بررسی نقوش سکه‌های دوران ایلخانی موزۀ ملک تهران با کاربری در گرافیک معاصر، پروژه عملی: بازسازی نقوش سکه‌ها، طراحی پوستر و طراحی حروف. ( کارشناسی‌ارشد ارتباط تصویری). دانشگاه تربیت‌ مدرس، تهران، ایران.
- خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین. (1380). حبیب‌السیر فی اخبار افراد بشر (جلد 2). تهران: کتاب‌فروشی خیام.
- رجبی، پرویز. (1390). کاشان نگین انگشتری تاریخ ایران. تهران: پژواک کیوان.
- رضوی، سید ابوالفضل. (1388). نظام پولی در عصر ایلخانان (736-654 هـ.ق و 1238-1256 میلادی). پژوهش‌های تاریخی، 4، 65-86.
- رویمر، ه.ر، فراگز، برت، کندی، ای.س، امورتی، ب.س، ویلسن، پیندر، گری، بازل، صفا، ذبیح­الله و شیمیل، آن­ماری. (1387). تاریخ ایران دورۀ تیموریان. پژوهش دانشگاه کمبریج (ترجمۀ یعقوب آژند). تهران: جامی.
- سرافرازی، عباس. (1389). گرایش‌های سیاسی، مذهبی ایلخانان براساس مسکوکات ایلخانی 651-۷۵۶ ق. پژوهش‌های تاریخی، (2)، 47-۶۶.
- سرفراز، علی‌اکبر و آورزمانی، فریدون. (1388). سکه‌های ایران از آغاز تا دورۀ زندیه. تهران: انتشارات سمت.
- شرفی، محبوبه. (1395). نظام ضرب سکه و مبادلات پولی در عصر ایلخانی. پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، ۱۰(19)، 121-۱۴۴. - Doi:10.22111/jhr.2017.2977
- شمسی، شیما، شاطری، مریم و احمدی، عباسعلی. (1397). تحلیل فرآیند مشروعیت‌سازی بر سکه‌های ایلخانی (657-۷۳۶ ق). جستارهای تاریخی،9(۲)، 93-121. Doi: 10.30465/hcs.2018.4037
- شهبازی، اسمر. (1394). بررسی سکه‌های ایلخانان مغول (کارشناسی‌ارشد ایران‌شناسی). دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
- صالحی، امیرحسین. (1393). تجزیۀ عنصری سکه‌های ایلخانی جهت پی ‌بردن به وضعیت اقتصادی و سیاسی زمان مورد مطالعه با روش PIXE (رسالۀ دکتری باستان‌شناسی). دانشگاه تربیت ‌مدرس، تهران، ایران.
- عقیلی، عبداالله. (1360). سجع در سکه. آینده، 7(1 و 2). 38-41.
- علاءالدینی، بهرام .(1395). سکه‌های ایران از طاهریان تا خوارزمشاهیان. تهران: فرهنگسرای میردشتی.
- علیزاده‌مقدم، حمیدرضا. (1388). پژوهشی در سکه‌های اولجایتو هشتمین ایلخان مغول. تهران: پازینه.
- فضائلی، حبیب‌الله. (1350). اطلس خط؛ تحقیق در خطوط اسلامی. اصفهان: انجمن آثار ملی اصفهان.
- کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد. (1384). تاریخ اولجایتو (ترجمۀ مهین همبلی). تهران: علمی فرهنگی.
- لطف‌آبادی، محسن، خلعتبری، اللهیار و حسنی، عطالله. (1397). ناپایداری سیاسی در ایران قرن هشتم هجری: بررسی آماری عمر حکومت‌ها و میانگین سلطنت حکام. مجلۀ علمی و پژوهشی تاریخ ایران، 11(1). 29-56.
 20.1001.1.20087357.1397.11.1.23. Doi:
- محمودی، فتانه و مهدوی، هامون. (1399). خوانش آیکونوگرافیک عناصر بصری حاکم بر نقوش سکه‌های دورۀ ایلخانی. پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، شمارۀ 24، صص 169ـ186. Doi: 10.22084/nbsh.2019.17787.1855
- مورگان، دیوید. (1373). ایران در قرون وسطی (ترجمۀ عباس مخبر). تهران: نشر طرح نو.
- موسوی‌بجنوردی، کاظم. (1393). تاریخ جامع ایران از دورۀ اتابکان تا ایلخانان (جلد 9). تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- نجف‌زادۀ تربتی، احسان. (1398). اهمیت تاریخی سکه‌شناسی مغول و ایلخانان (کارشناسی‌ارشد تاریخ ایران اسلامی). دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
- نراقی، حسن. (1365). تاریخ اجتماعی کاشان. تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
- نعمتی، محمدرضا. (1400). بررسی و تحلیل سکه‌های نویافته از محوطۀ زلف‌آباد فراهان. مطالعات باستان‌شناسی پارسه، 5(۱۸)، ۱۷۸-۱۵۹. Doi:10.30699/PJAS.5.18.159
- Diler, Ö.; Diler, E. N.; Kürkman, G. & Hinrichs, J. C., (2006). Ilkhans: Coinage of the Persian Mongols. Turkuaz Kitapçılık.
- Salehi, A., Neyestani, J., Noubari, A. R. H., & Mousavi, S. M. (2015). Religious architectural elements on īl-
Paykareh
Volume 12, Issue 34
February 2024
Pages 37-55

Files

History

  • Receive Date: 11 June 2023
  • Revise Date: 24 November 2023
  • Accept Date: 29 November 2023

Share

How to cite

Statistics