دیرینه‌شناسی تحول صورت و محتوای نقاشی‌تاریخی در گذار از نئوکلاسی‌سیسم به پست‌مدرنیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد نقاشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 استادیار گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: تصویرگری تاریخ ثبت تصویری واقع‌گرایانة یک رویداد تاریخی نیست، بلکه ابزاری برای بازتعریف یک رویداد تاریخی به‌واسطة رسانة تصویری است. در بازنمایی تصویری تاریخ، هم جزئیاتی که قابلیت بیان کلامی ندارند تصویرسازی می‌شوند و هم نگرش جوامع نسبت ‌به ماهیت رویداد تاریخی نمایان می‌گردد. مطالعۀ آثار ژانر نقاشی‌تاریخی اروپا و آمریکا در‌خلال قرون ۱۸ تا دهۀ اول قرن ۲۱ میلادی نشان‌دهندۀ چندین دورۀ گذار و تحول است. این نقاط عطف را می‌توان در گذار از نئوکلاسی‌سیسم به مدرنیسم و مدرنیسم به پست‌مدرنیسم تشخیص داد. لذا هدف پژوهش حاضر تبیین چگونگی تحول نقاشی تاریخی در گذار از نئوکلاسی­‌سیسم به پست‌­مدرنیسم در نسبت با معرفت دوران است. مسأله این است که تغییر در نگرش جوامع نسبت ‌به مفهوم تاریخ چه تحولی در شیوۀ بازنمایی تصویری تاریخ در ادوار یاد شده ایجاد کرده است.  
روش پژوهش: این پژوهش از نوع کیفی است که به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد تاریخی انجام شده است و روش گردآوری اطلاعات اسنادی است. بر این اساس، مصداق­‌ها از جامعه آماری مشخص که بر مبنای تعریف نقاشی تاریخی در بازه زمانی مذکور محدود گردیده‌­اند به روش انتخابی و بر مبنای معرف بودن در معیارهای مورد نظر گزینش شدند و با رویکرد دیرینه‌­شناسی مورد تحلیل قرارگرفتند. دیرینه‌شناسی تصویر یک روش تحلیل تاریخی با تأکید بر «نقاط گسست» به‌جای «پیوستگی» و «تکرار» است.
یافته‌ها: تحلیل‌ها نشان دادند که اسلوب و محتوای نقاشی‌تاریخی در گذار از نئوکلاسی‌سیم به مدرنیسم و مدرنیسم به پست‌مدرنیسم متحول شده است؛ به‌گونه‌ای که تصویرگری مضامین اسطوره‌ای و تاریخی مربوط‌ به گذشتۀ دور در نقاشی‌های اواخر قرن 18 میلادی جای خود را به تصویرگری رخدادهای معاصر دادند. در مدرنیسم هنری، سبک‌های تصویرگری تاریخ و در پست‌مدرنیسم موضوع و مخاطبان این ژانر تغییرات اساسی داشتند؛ همچنین کارکرد نقاشی‌تاریخی از اسطوره‌سازی و بزرگ‌نمایی یک رویداد تاریخی به عادی‌سازی و حتی به‌چالش کشیدن آن تغییر یافت.
نتیجه‌گیری: تصویر گری تاریخ رابطه مستقیم با مفهوم تاریخ در ادوار مختلف داشته است. از آنجا که تا پیش از عصر روشنگری تاریخ یک چرخه تکرار شونده پنداشته می­‌شد، در نقاشی تاریخی نیز ایده آل سازی و اسطوره سازی گذشته مشاهده می‌­شود. در آستانه مدرنیته تاریخ سیر حرکت رویدادها به سمت نتیجه مشخص پنداشته می‌­شد، ولی با فروپاشی انگاره پیشرفت روایت­‌های تاریخی متکثر و موضعی اهمیت یافتند. همین رویکرد در سبک و موضوع نقاشی تاریخی این ادوار بازتاب یافته است.

کلیدواژه‌ها


- بیرو، آلن. (1375). فرهنگ علوم اجتماعی (ترجمۀ باقر ساروخانی). تهران:کیهان.
- پاکباز، رویین. (1394). دایره‌المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
- رستم‌بیگی، سمانه و زاویه، سعید. (1392). فلسفۀ تاریخ و تاریخ‌نگاری هنر از منظر سنتی و نوین. نشریۀ کیمیای هنر، 3(10)، 35- 45.
- رشیدیان، عبدالکریم. (1393). فرهنگ پسامدرن. تهران: نشر نی.
- روزنبرگ، جاستین. (1396). قرن هابسبام (ترجمۀ احمد شایگان). از مجموعه مقالات پسامدرنیسم در بوتۀ نقد، گزینش و ویرایش خسرو پارسا، چاپ اول 1375، تهران: نشر آگاه.
- رویان، سمیرا. (1399). بررسی قابلیت‌های دیرینه‌شناسی فوکو در تحلیل نقاشی (تصویر). نامۀ هنرهای تجسمی و کاربردی،13(27)، 69- 88.  Doi.org/10.30480/vaa.2020.2326.1349
- گلرنتر، مارک. (1401). سرچشمه‌های فرم معماری (ترجمۀ پویان روحی). تهران: نشر گیلگمش.
- لش، اسکات. (1383). جامعه‌شناسی پست‌مدرنیسم (ترجمۀ شاپور بهیان). تهران: انتشارات ققنوس.  
- وارد، گلن. (1384). پست‌مدرنیسم (ترجمۀ قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی). تهران: نشر ماهی.
- Carrier. D. (2020). History Painting and its Changing Subjects. History and Theory, 59(3), 471-481.  DOI:10.1111/hith.12175
- Conn. S. (2002). Narrative Trauma and Civil War History Painting, or Why are These Pictures so Terrible? United State: History and Theory, (41), 17-42. DOI: 10.1111/1468-2303.00218
- Cullen. F. (2015). Visual Politics in 1780s Ireland: The Roles of History Painting. Chinese University of Hong Kong. DOI: 10.1093/oxartj/18.1.58
- Joselit. D. (2003). American Art Since 1945. England: Thames & Hudson.
- Foucault, M. (2003). Society Must Be Defended: Lectures at the College De France (1975- 76) (D. Macey,trans. & ed.), New York: Picador.
- Hart. I. (2015). History Painting and Its Critics, ca. 1870–1910. Nineteenth-century Art Worldwide, 14. NO(2, 85-102.
- Kohle. H. (2014). The Modernity of History Painting: The Case of Adolph Menzel, Intellectual History Review. Routledge: University of Munich, 135-151. DOI: 10.11588/artdok.00000980
- Lynn. P. (2016). Principles of Sampling. in Tony Greenfield & Sue Greener (ed), Research Methods for Postgraduates. United States: Wiley & Sons Ltd. DOI: 10.1002/9781118763025.ch24
- Salber Phillips, M & Bear, J. (2019). What Was History Painting and What Is It Now?. Montreal & Kingston: McGill-Queen’s University Press. DOI: 10.1515/9780228000358
- Tanke, J. J. (2009). Foucault’s philosophy of art: a genealogy of modernity. London :Continuum. DOI: 10.1093/fs/knq056
- Wind. E. (1938). The Revolution of History Painting. Journal of the Warburg Institute, 2(2), 116-127. DOI: 10.2307/750085
- White. H. (1987). Narrative Discourse and Historical Representation. United State: The Johns Hopkins University Press. DOI: 10.2307/2504922