The Artistic and Cultural Activity of Iranian Carpets in the Travelogues of the Safavid Era

Document Type : Review

Authors

1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities, Kausar Bejnoord University, Iran.

2 Ph.D. in Persian language and literature, cultural expert, Kausar Bejnoord University, Iran.

Abstract

Introduction: Among the historical periods of Iran, the Safavid era is precious from the point of view of dealing with the cultural anthropology of the Iranian people. Due to familiarity with the Western world, in this era, the foundations of social criticism and a critical look at social problems and sufferings were formed, and at the same time, the unpleasant and pleasant elements that make up Iranian society were presented to Europe. The opinions of European tourists about the cultural aspects of Iranian society are integral representations, the explanation and analysis of which can lead to the recognition of the main elements of Iranian culture and civilization at that time. The amazing attention of the travelogues of the Safavid period to Iranian carpets and the explanation of its beauty and elegance are among the issues that foreign travelers have mentioned in their writings, and accordingly, they have pointed to one of the cultural foundations of Iran and one of the essentials of the ecosystem of the Iranian society. In the present study, the following questions will be answered: “Which anthropological, artistic, and commercial dimensions have been explained in the European (Farangi) travelogues of the Safavid period in connection with Iranian carpets?” and “How these dimensions have influenced the attitude of the Westerners towards Iranians?”
Research Method: This research is descriptive-analytical. The data was explained and analyzed using library sources after extracting the desired content from the examined texts. Considering that this research is based on the historical data contained in the travelogues, the historical research method is also among the research methods.
Findings: Based on what is inferred from the analysis of Iranian carpets and their belongings in European (Farangi) travelogues of the Safavid era, Iranian carpets were one of the best and most attractive cultural leaders of Iran in the eyes of Europeans in the 17th century and after, which has been able to draw a favorable image of Safavid Iran in the minds of Europeans with its unique visual appeal. In addition to their material value, Iranian carpets have been able to arouse the artistic admiration of Europeans and improve their attitude towards many Iranian ethnic groups. Also, part of the cultural identity of the Iranian people has been revealed to the Europeans through the patterns and designs of carpets.
Conclusion: In European (Farangi) travelogues, there are many mentions of carpet weaving centers, local knowledge of carpet weaving, and associated customs. A significant part of the cultural components of Iranian peoples, such as the connection of carpet designs with mythological stories and Iranian history, the use of carpets in religious ceremonies, and the like, have been introduced to European observers through the texture of this carpet. Most travelogues pay attention to plurality, dispersion, and variety of designs and patterns of Iranian carpets, and their minimum is related to Iranian customs and traditions in connection with carpets.

Keywords

Main Subjects

Article Title [Persian]

کنش‌مندی هنری و فرهنگی قالی ایرانی در سفرنامه‌های عصر صفوی

Authors [Persian]

  • سمیه سادات طباطبایی 1
  • سید حسین طباطبایی 2
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، ایران.
2 دکترای زبان و ادبیات فارسی، کارشناس فرهنگی دانشگاه کوثر بجنورد، ایران.
Abstract [Persian]

مقدمه: در میان ادوار تاریخی ایران‌زمین، عصر صفوی از منظر پرداختن به انسان‌شناسی فرهنگی اقوام ایرانی ارزش به‌سزایی دارد. جایی که در آن به لطف آشنایی با جهان غرب، بنیان‌های نقد اجتماعی و نگاه انتقادی به مشکلات و مصایب اجتماعی شکل گرفت و همزمان عناصر زشت و زیبای سازندۀ جامعه ایرانی به اروپا نمایانده شد. آرای سیاحان اروپایی در باب عناصر فرهنگی جامعۀ ایران، آیینۀ تمام‌نمایی است که تبیین و تحلیل آن می‌تواند به شناخت ارکان عمدۀ فرهنگ و تمدن ایرانی در آن روزگار بیانجامد. توجه اعجاب‌برانگیز سفرنامه‌های دورۀ صفویه به قالی ایرانی و تبیین زیبایی و ظرافت آن در شمار مواردی است که سیاحان فرنگی در نوشته‌های خود آورده و از این رهگذر بر یکی از بنیان‌های فرهنگی ایران و یکی از ملزومات زیست‌بوم جامعۀ ایرانی انگشت نهاده‌اند. در پژوهش حاضر به این پرسش که سفرنامه‌های فرنگی روزگار صفویه، کدام ابعاد انسان‌شناسی، هنری و تجاری در پیوسته با فرش ایرانی را تبیین کرده‌اند و این ابعاد در نگرش غربیان نسبت ‌به ایرانیان چه تأثیری نهاده پاسخ داده می‌شود.
روش پژوهش: این پژوهش متکی به‌شیوۀ توصیفی- تحلیلی است که پس از استخراج مطالب مورد نظر از متون مورد بررسی، به کمک منابع کتابخانه‌ای تبیین و تحلیل شده است. نظر به اینکه این پژوهش براساس داده‌های تاریخی مندرج در سفرنامه‌ها صورت پذیرفته، لذا روش پژوهش تاریخی نیز در شمار روش‌های پژوهش است.
یافته‌ها: بر بنیاد آنچه ازخلال بررسی یاد کرد قالی ایرانی و متعلقات آن در سفرنامه‌های فرنگی عصر صفوی استنباط می‌شود، فرش ایرانی یکی از نیکوترین و جذاب‌ترین رسولان فرهنگی ایران در نگاه اروپاییان سدۀ هفدهم میلادی و پس از آن بوده که توانسته است با جاذبۀ بصری شگفت‌انگیزخود، سیمایی مقبول از ایران عصر صفوی در خاطر فرنگیان ترسیم نماید. قالی ایرانی افزون‌بر ارزش و نفاست مادی، توانسته اعجاب هنری فرنگیان را برانگیزد و در بهبود نگرش آن‌ها نسبت ‌به اقوام متعدد ایرانی ایفای نقش نماید. همچنین پاره‌ای از هویت فرهنگی اقوام ایرانی از رهگذر نقش و طرح‌های قالی برای اروپاییان هویدا شده است.
نتیجه‌گیری: در سفرنامه‌های فرنگی اشاره به مراکز قالیبافی، دانش بومی قالیبافی و آداب و رسوم در پیوسته با آن فراوان است. بخش قابل‌توجهی از مؤلفه‌های فرهنگی اقوام ایرانی، همچون پیوند طرح‌های قالی با قصه‌های اساطیری و تاریخ ایرانی، کاربست فرش در مراسم مذهبی و مانند آن از دل تار و پود همین فرش به ناظر اروپایی شناسانده شده است. بیشینۀ توجه سفرنامه‌ها به مبحث تکثر، پراکندگی و تنوع طرح و نقش قالی ایرانی و کمینۀ آن مربوط‌ به آداب و رسوم ایرانی در پیوسته با فرش است.

Keywords [Persian]

  • قالی ایرانی
  • هنر قالیبافی
  • صفویه
  • سفرنامه‌های فرنگی
  • جاذبۀ گردشگری

References

- احمدی، شهرام و موسوی، سیده‌طاهره. (1398). جاذبه‌های ایران عصر صفوی و کارکرد آن در جذب سیاحان اروپایی (به روایت آدام اولئاریوس). مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 8(3)، 140-125.
- امیری، مهراب. (1369). ده سفرنامه یا سیری در سفرنامه‌های جهانگردان خارجی راجع‌به ایران. تهران: وحید.
- اوپی، جیمز. (1372). معمایی به‌نام پازیریک (ترجمۀ کیخسرو سُبحه). قالی و گلیم، 2(3)، 28-26.
- اولئاریوس، آدام. (1385). سفرنامۀ آدام اولئاریوس: ایران عصر صفوی از نگاه یک آلمانی (ترجمۀ احمد بهپور). تهران: ابتکار نو.
- باربارو، جوزوفا؛ کنتارینی، آمبروزیو؛ زنو، کاترینو و دالساندری، وینچنتو. (1349). سفرنامه‌های ونیزیان در ایران (ترجمۀ منوچهر امیری). تهران: خوارزمی.
- بیهقی، ابوجعفر احمد. (1366). تاج المصادر (تصحیح و تحشیۀ هادی عالم‌زاده). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- پاکباز، رویین. (1397). دایره‌المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
- پوپ، آرتور اپهام. (1338). شاهکارهای هنر ایران (اقتباس و نگارش پرویز ناتل‌خانلری). تهران: صفی‌علیشاه.
- تاورنیه، ژان باتیست. (۱۳۸۹). سفرنامۀ تاورنیه (ترجمۀ حمید ارباب شیرانی). تهران: نیلوفر.
- تجدد، حسین. (1390). دایره‌المعارف فرش دستباف ایران. تهران: دایره‌المعارف ایران‌شناسی.
- جملی‌کارری، جووانی فرانچسکو. (۱۳۴۸). سفرنامۀ کارری (ترجمۀ عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ). تبریز: ادارۀ کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی.
- حاجی‌خلیفه، مصطفی بن‌عبدالله. (1376). تقویم‌التواریخ (مترجم ناشناس. تصحیح میرهاشم محدث) (جلد اول). تهران: میراث مکتوب.
- دلاواله، پیترو. (۱۳۷۰). سفرنامۀ پیترو دلاواله: قسمت مربوط ‌به ایران (ترجمۀ شعاع‌الدین شفا). تهران: علمی فرهنگی.
- رضوانیان، قدسیه. (1388). سیر تحولی روایت در ادبیات سفرنامه‌ای ایران. تاریخ ادبیات، (63)، 191-175.
- شاردن، ژان. (۱۳۷۲). سفرنامۀ شاردن (ترجمۀ اقبال یغمایی). تهران: توس.
- شرلی، آنتونی. (۱۳۸۷). سفرنامۀ برادران شرلی (ترجمۀ آوانس، به‌کوشش علی دهباشی). تهران: نگاه.
- فریه، ر. دبلیو. (1374). هنرهای ایران (ترجمۀ پرویز مرزبان). تهران: فرزان.
- فیگوئروا، دن‌گارسیا دسیلوا. (۱۳۶۳). سفرنامۀ دن‌گارسیا دسیلوا فیگوئروا (ترجمۀ غلامرضا سمیعی). تهران: نشر نو.
- قدس، بابک. (1395). قالی و قالیبافی در عهد صفوی. تاریخ نگار، (2)، 56-37.
- کراچی، روح‌انگیز. (1382). دیدارهای دور: پژوهشی در ادبیات سفرنامه‌ای. تهران: چاپار.
- کلاویخو، روی‌گنزاله. (1344). سفرنامۀ کلاویخو (ترجمۀ مسعود رجب‌نیا). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- کمپفر، انگلبرت. (1363). سفرنامۀ کمپفر (ترجمۀ کیکاووس جهانداری) (چاپ سوم). تهران: شرکت سهامی خوارزمی.
- کنتارینی، آمبروسیو. (1349). سفرنامۀ آمبروسیو کنتارینی (ترجمۀ قدرت‌الله روشنی). تهران: امیرکبیر.
- گدار، آندره. (1377). هنر ایران (ترجمۀ بهروز حبیبی) (چاپ سوم). تهران: دانشگاه بهشتی.
- گرس، ایوُن. (۱۳۷۰). سفیر زیبا؛ سرگذشت و سفرنامۀ فرستادۀ فرانسه در دربار شاه سلطان حسین صفوی (ترجمۀ علی‌اصغر سعیدی). تهران: نشر تهران.
- گیرشمن، رومن. (1370). هنر ایران (ترجمۀ عیسی بهنام). تهران: علمی و فرهنگی.
- مسرت، حسین. (1386). گزیده کتاب شناسی «نگرش بر سفرنامه ها»، آینه میراث، (۳۶و۳۷)، 450-443.
- میرزایی، عبدالله. (1396). مفاهیم نمادین نقشمایه‌های قالی پازیریک. پژوهش در هنر و علوم انسانی، 2(8). 12-1.
- میرزایی، کریم و رجبی، محمدعلی. (1398). قالی‌های ترکمنی در سدۀ نهم ه.ق سرآغازی بر قالی‌های نفیس صفوی. دوفصلنامه انجمن علمی فرش ایران، 35، 217-237.
- نیبور، کارستن. (۱۳۵۴). سفرنامۀ کارستن نیبور (ترجمۀ پرویز رجبی). تهران: توکا.
- نیکخواه، هانیه، رضوانی، سارا و هوشیار، مهران. (1391). بازشناسی قالی کرمان در دورۀ صفویه. کتاب ماه هنر، (166). 37-30.
- ورزی، منصور. (1355). هنر و صنعت قالی در ایران (چاپ دوم). تهران: رز.
- Mans, R. (1969). L’estat de la Perse en 1660. Gregg: Paris.
Paykareh
Volume 13, Issue 36
July 2024
Pages 77-91

Files

History

  • Receive Date: 07 October 2023
  • Revise Date: 06 June 2024
  • Accept Date: 10 June 2024

Share

How to cite

Statistics