Document Type : Original Article
Authors
1 PhD student of Islamic Arts, Faculty of Industrial Arts, Islamic Arts University of Tabriz, Iran.
2 Master of Islamic Art, Faculty of Industrial Arts, Islamic Art University of Tabriz, Iran.
Article Title [Persian]
Authors [Persian]
مقدمه: رنگ‌ها در فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی از دیرباز حامل مفاهیم و معانی عمیقی بوده‌اند. هر رنگ به‌واسطۀ اندیشه، تجارب زیستی، باورهای دینی و اساطیری و ویژگی‌های بصری خود بار معنایی خاصی پیدا کرده است. نمادشناسی رنگ سرخ، به‌ویژه، دریچه‌ای نو به‌سوی درک عمیق‌تر این فرهنگ غنی می‌گشاید. بررسی این نماد به شناخت بهتر باورها، ارزش‌ها و آداب و رسوم ایرانیان کمک کرده و فهم رمزگان و نمادهای به‌کار رفته در آثار ادبی و هنری را تسهیل می‌کند. این پژوهش با تحلیل تطابق داده‌های ادبی و نمونه‌های نقاشی ایرانی، به بررسی نمادهای رنگ سرخ و مفاهیم نهفته در آن پرداخته و به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که رنگ سرخ در فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی، نماد چه مفاهیمی است.
روش پژوهش: این پژوهش به‌روش توصیفی-تحلیلی است و برای جمع‌آوری اطلاعات از منابع مکتوب، اسناد موجود و منابع الکترونیکی استفاده شده است. در تحلیل داده‌ها، داده‌های ادبی، تاریخی، اساطیری، دینی و عرفانی مرتبط با رنگ سرخ جمع‌آوری شده و نمونه‌های نقاشی ایرانی به‌عنوان شواهد و مثال‌های کاربرد نمادهای رنگ سرخ انتخاب شده‌اند.
یافته‌ها: رنگ سرخ در اندیشۀ ایرانی به‌عنوان نماد جنگاوران، رومیان، ایزدان مهر و وای، نماد گروه‌هایی چون سوخرائیان و سرخ‌جامگان و قزلباشان، سیارۀ بهرام و فلز آهن، قدرت و پادشاهی، عقل و خردمندی، جشن و سرور، عشق و خون‌خواهی است و در فرهنگ اسلامی نماد شهادت، مرگ سرخ و نفس لوامه، صوفیان ملامتیه و در بُعد مثبت آن نماد ائمه و در بُعد منفی به‌عنوان نماد اشقیا و شیطان به‌کار رفته است.
نتیجه‌گیری: مطالعه نمادشناسی رنگ سرخ در فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی نشان می‌دهد که این رنگ، نمادی چندوجهی و پیچیده است که ریشه در طبیعت و تجارب انسانی دارد. رنگ سرخ در طول تاریخ، در باورها و اعتقادات مختلف، معانی متفاوتی از جمله عشق، قدرت، جنگ، شهادت و حتی شیطان را به خود گرفته است؛ و در فرهنگ و هنر ایرانی-اسلامی نیز به شیوه‌های متنوعی به کار رفته و هر بار معنایی متفاوت را منتقل کرده است.
Keywords [Persian]
)