Exploring the Concept of Solitude as a Common Theme in Rumi's Poetry and Architecture (Elements and Decorations)

Document Type : Original Article

Authors

1 Associate Professor, Architecture Department, Faculty of Civil Engineering and Architecture, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.

2 Associate Professors, Department of Building and Architecture, Faculty of Architecture, Tehran Technical and Vocational University, Iran.

3 Member of the Engineering Organization in Khorasan Razavi, Mashhad, Iran.

Abstract

Introduction: Understanding fundamental concepts in architecture is not possible without considering the cultural and social values of humans. Since humans are social beings, they require four types of relationships for interaction: "God," "Self," "World," and "Fellow Beings". The nature of these interactions shapes the relationship with others. In this context, solitude, as one of the fundamental concepts related to the existential dimensions of human beings and one of the most important qualitative features of the environment, can provide a suitable ground for these interactions. This research has been conducted to examine the concept of solitude in Rumi's thought and answer the question, “What are the instances of solitude in Rumi's architectural elements and decorations”?
Research Method: The present study is fundamental and qualitative research, utilizing meta-analysis and comparative analysis methods. In addition to investigating documents, the data collection method involves exploring theories and viewpoints, interviews, and open-ended questionnaires. For the analysis of qualitative data, coding, and examining the frequency of codes extracted from the interviews, the NVivo software is used.
Findings: Based on the theoretical model of the concept of solitude in Rumi's poetry and the logical reasoning strategy derived from the research findings, the fourfold interaction in Rumi's thought emphasizes four states of solitude: "solitude with oneself," "solitude with God," "solitude with a confidant," and "solitude in the company".
Conclusion: Based on the results of this research, the common concepts of solitude in the thought of Rumi and architectural elements and decorations include components such as "imagination," "the coexistence of light and darkness," "void" and "empty space," "the vertical axis of the universe," and "the property of reflection" as concepts related to "solitude with God," and the components of "inner and outer" and "loneliness" in relation to "solitude with oneself" and "intimacy" in relation to solitude with others and the community.

Keywords

Article Title [Persian]

واکاوی مفهوم خلوت به‌عنوان مفهومی مشترک در شعر مولانا و معماری (عناصر و تزئینات)

Authors [Persian]

  • محمد ابراهیم مظهری 1
  • ویدا تقوایی 2
  • سحر برهانی فر 3
1 دانشیار گروه معماری دانشکده عمران و معماری دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 دانشیار گروه ساختمان و معماری، دانشکده معماری، دانشگاه فنی و حرفه ای تهران،ایران.
3 عضو سازمان نظام مهندسی خراسان رضوی، مشهد، ایران.
Abstract [Persian]

مقدمه: شناخت ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اساسی در ﻣﻌﻤﺎری ﺑﺪون توجه به ارزش‌های ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ انسان‌ها میسر ﻧﻤﻲ‌ﮔﺮدد. از آنجایی که انسان موجودی اجتماعی است؛ برای تعامل به چهار نوع ارتباط «خدا»، «خود»، «جهان» و «هم‌نوعان» نیازمند است. چگونگی این ارتباطات تنظیم رابطه با دیگران را رقم می‌زند. در این میان، خلوت به‌عنوان یکی از مفاهیم اساسی مرتبط ‌با ابعاد وجودی انسان و از مهمترین ویژگی‌های کیفی محیط است که می‌تواند به زمینۀ مناسبی برای این ارتباطات بیانجامد. این پژوهش با هدف بررسی مفهوم خلوت در اندیشه مولانا و پاسخ به این پرسش که مصادیق خلوت مولانا در عناصر و تزئینات معماری کدام‌اند؟ تدوین شده است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف در زمرۀ تحقیقات بنیادی و از نوع کیفی است و از روش‌های فراتحلیل و مقایسۀ تطبیقی استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات، علاوه ‌بر مطالعۀ اسنادی، نظریه‌ها و دیدگاه‌ها و مصاحبه و پرسش‌نامۀ باز است و جهت تحلیل داده‌های کیفی و کدگذاری و بررسی میزان فراوانی کدهای مستخرج از مصاحبه، از نرم‌افزار NVivo استفاده شده است.
یافته‌ها: براساس مدل نظری مفهوم خلوت در شعر مولانا و راهبرد استدلال منطقی حاصل از یافته‌های پژوهش ارتباطات چهارگانه در اندیشۀ مولانا بر چهار حالت از خلوت «خلوت با خود»، «خلوت با خدا»، «خلوت با محرم اسرار»، «خلوت در جلوت» تأکید می‌کند.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج این پژوهش مفاهیم مشترک خلوت در اندیشۀ مولانا و عناصر و تزئینات معماری، مؤلفه‌هایی همچون«خیال»، «همنشینی اضداد نور و تاریکی»، «خلأ» و «فضای تهی»، «محوریت عمودی عالم»، «خاصیت آیینگی» به‌عنوان مفاهیم مرتبط با «خلوت با خدا» و مؤلفه‌های «اندرون و برون» و «تنهایی»در راستای «خلوت با خود» و «محرمیت» در راستای خلوت با دیگران و جمع است.

Keywords [Persian]

  • خلوت
  • معماری
  • مولانا
  • تزئینات

References

- احمدی ملکی، رحمان. (1387). فرم‌ها و نقش‌های نمادین در مساجد ایران. مجموعه مقالات همایش معماری مسجد، گذشته، حال، آینده، جلد 1. تهران: دانشگاه هنر.
- ارژمند، محمود و خانی، سمیه. (1391). نقش خلوت در معماری خانۀ ایرانی. مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، 2(7)، 27-38.  
- اسفراینی، عبدالرحمن بن محمد. (1358). کاشف‌الاسرار (به اهتمام هرمان لندلت). ‌تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی شعبۀ تهران با همکاری دانشگاه تهران.
- اﻓﻼﮐﯽ‌، احمد. (1375). ﻣﻨﺎﻗﺐ‌اﻟﻌﺎرﻓﯿﻦ (ﺑﻪ ﺗﺼﺤﯿﺢ حسین یازیجی). تهران: دنیای کتاب.
- برهانی‌فر، سحر، مظهری، محمدابراهیم، تقوایی، ویدا، وثیق، بهزاد و اشرف‌زاده، رضا. (1400). بررسی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر اجتماع‌پذیری مجتمع‌های مسکونی با رویکرد حفظ خلوت (نمونۀ مورد مطالعه: مجتمع مسکونی ششصد دستگاه مشهد). فصلنامۀ مطالعات شهری، 10(38)، ۹۱-۱۰۶. http://dx.doi.org/10.34785/J011.2021.982
- پیشوایی، حمیدرضا و قیومی بیدهندی، مهرداد. (1392). خاک و خرد تأملی در شأن معماری در مثنوی معنوی. دو فصلنامۀ معماری ایرانی، ۲(3‌)، ۱۷-۳۵. http://dx.doi.org/10.52547/jria.9.1.1
- جعفری، محمدتقی. (۱۳۸۶). فکرواره مثنوی. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
- خامنه‌زاده، حنانه. (1396‌). مفهوم خلوت و چگونگی تحقق آن در زیست- جهان خانۀ ایرانی مطالعۀ تطبیقی آن در خانۀ ایرانی ماقبل مدرن و خانۀ مدرن ایرانی. باغ نظر، 14(49)، ۳۳-۴۴.
- خواجه‌گیر، علیرضا، احمدپور مبارکه، مریم. (۱۳۹۳). موانع و آثار سیر انفسی انسان در بینش عرفانی مولوی. ادبیات عرفانی، ۵(۱۰)، ۱۸۱-۲۰۸.
- دباغ، سروش. (1386). سکوت و معنا. تهران: صراط.
- ﺯﻣﺎﻧﻲ، ﻛﺮﻳﻢ. (1383). ﻣﻴﻨﺎﮔﺮ ﻋﺸﻖ. تهران: نشر نی.
- سپهسالار، فریدون بن احمد. (1387)، رسالۀ سپهسالار در مناقب حضرت خداوندگار (مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد افشین‌وفایی). تهران: سخن.
- سمنانی، علاالدوله. (1362). العروة لاهل‌الخلوه و الجلوه. تهران: چاپ نجیب مایل هروی.
- سهر‌وردی، شهاب‌الدین. (1374). عوارف‌المعارف (ترجمۀ ابو‌منصور بن عبدالمؤمن اصفهانی). تهران: علمی و فرهنگی.
- شهیدی، سید جعفر. (1380). شرح مثنوی. تهران: انتشارات علمی- فرهنگی.
- عارف‌زاده، الیاس. (1389). سکوت اخلاقی و عرفانی در مثنوی. پژوهش‌نامۀ اخلاق، 3(10)، 137-160.
- فتح‌الهی، علی و صحرایی، قاسم. (1392). ابعاد اجتماعی مهارت‌های زندگی از دیدگاه مولوی. پژوهش‌نامۀ ادبیات تعلیمی (پژوهشنامۀ زبان و ادبیات فارسی)، 5(17)، 191-218.
- فروزانفر، بدیع الزمان. (۱۳۸۰). سخن و سخنوران. تهران: نشرخوارزمی.
- کاکایی، قاسم. (1382).‌ وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت. تهران: انتشارات هرمس.
- گوهرین، سیدصادق. (۱۳۸۲). شرح اصطلاحات تصوف(ج ۷ و ۸). تهران: انتشارات زوار.
- مولوی، جلال‌الدین محمد. (1389). مثنوی معنوی (تصحیح کریم زمانی) (ج ۵ تا ۷). تهران: اطلاعات.
- نجم‌الدین رازی، عبدالله بن محمد. (1373). مرصادالعباد من المبدأ الی‌المعاد (با اهتمام محمدامین ریاحی). تهران: علمی و فرهنگی.
‌- نسفی، عزیزالدین بن محمد. (1372). الانسان‌الکامل (به تصحیح ماژیران موله). تهران: طهوری.
- Borhanifar,  S, Mazhari, M E, Taghvaei, V, Vasiq, B, & Ashrafzadeh, R. (2022). Presenting a Conceptual Model of the Components Making the Sense of Privacy in the Mosques. International Journal of Architectural Engineering & Urban Planning, 32(3). Doi: http://dx.doi.org/ 10.22068/ijaup.586.
- Daneshpour, A., & Charkhchyan, M. (2011). Public Spaces and Factors Affecting Collective Life. Bagh-E-Nazar, 4(7), 19-28.
- Straus, A. & Corbin, J. (2017). Basic of Qualitative Research: Techniques and Procedures for developing Grounded Theory(3 Ed). Los Angeles: Stage publication.
 
Paykareh
Volume 13, Issue 38
December 2024
Pages 36-50

Files

History

  • Receive Date: 11 February 2024
  • Revise Date: 06 October 2024
  • Accept Date: 17 October 2024

Share

How to cite

Statistics