A Comparative Study of the Quality of Construction and Decoration of Wooden Mihrabs in the Islamic World

Document Type : Original Article

Authors

1 Assistant professor, Department of Handicrafts, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Handicrafts, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran, Iran

Abstract

Introduction: From the early Islamic centuries, the mihrab gradually became an essential and indispensable element of mosques. The mihrab is a recess on the qibla side, constructed with various materials, and has been a focus of poets in describing the highest levels of mysticism. Wood is one of the rarest materials Islamic architects used to construct mihrabs. Studies show that 12 wooden mihrabs have been identified across the Islamic world. Through comparison and technical analysis of the quality of wooden mihrab construction, this paper seeks to answer this question: “How have the distinctions and similarities of wooden mihrabs in terms of decoration, overall form, and construction and decoration techniques been”?
Research Method: The research takes a fundamental and qualitative approach, with the data examined through a descriptive-comparative method. The purposeful selection of samples was based on wooden materials. The time frame of the research spans from the 4th to the 10th century A.H.
Findings: A noteworthy point regarding wooden mihrabs is their construction date or period, which spans continuously from the 5th to the 8th centuries A.H. Technically, two main construction approaches can be identified. In the first type, decorations and motifs are carved directly on the frames, in addition to the spaces between the frames, and the frame is not hidden from the viewer's eye. In the second type, the main frame is hidden behind separate decorative pieces and panels that form the decorative and visual structure of the mihrab. In their decoration, calligraphic and geometric motifs are also dominant over plant motifs.
Conclusion: As mihrabs move further away from the geographical core of Islamic lands, larger portions of their surfaces are occupied by Quranic inscriptions, which serve as the most tangible element of the representation of Islam. In regions like Egypt or Syria, which were among the first lands conquered by Muslims, in addition to the increasing abstraction of motifs, Quranic verses play a lesser role in the overall decoration of the mihrab compared to plant and geometric patterns. Another evidence for this claim is the walls covered with Quranic verses in the Great Mosque of Xi'an, China, and the exclusive use of Surah Al-Fath for the mihrabs of mosques in China.

Keywords

Article Title [Persian]

مطالعۀ تطبیقی کیفیت ساخت و تزیین محراب‌های چوبی در جهان اسلام

Authors [Persian]

  • محمد مدهوشیان‌نژاد 1
  • حجت‌اله عسکری الموتی 2
1 استادیار گروه صنایع‌دستی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
2 استادیار گروه صنایع‌دستی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
Abstract [Persian]

مقدمه: از سده‌های اولیۀ اسلامی، محراب به‌تدریج جزء اصلی و از عناصر غیرقابل حذف مساجد گردید. محراب فرورفتگی جانب قبله است که با مصالح متنوعی ساخته شده و مورد توجه شاعران در توصیف درجات عالی عرفان بوده است. چوب یکی از نادرترین موادی است که در ساخت محراب مورد توجه معماران اسلامی بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد ۱۲ محراب چوبی در گسترۀ سرزمین‌های اسلامی شناخته شده است. این مقاله با قیاس و تحلیل فنی کیفیت ساخت محراب‌های چوبی، به‌دنبال پاسخ این سوال است که تمایزات و اشتراکات محراب‌های چوبی از نظر تزئین، شکل کلی و فنون یا روش‌های ساخت و تزئین چگونه بوده است؟
روش پژوهش: پژوهش از نوع بنیادی و از نظر رویکرد کیفی بوده و با روش توصیفی- تطبیقی اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته است. انتخاب نمونه‌ها به‌صورت هدف‌مند و بر مبنای متریال چوب بوده است. بازۀ زمانی پژوهش نیز از قرن ۴ تا ۱۰ هجری قمری است.
یافته‌ها: نکتۀ قابل تأمل دربارۀ محراب‌های چوبی، تاریخ یا دورۀ ساخت آن‌هاست که صرفاً در فاصلۀ قرون ۵ تا ۸ هجری قمری به‌صورت پیوسته ساخته شده است. از نظر تکنیکی دو رویکرد ساخت و ساز اصلی قابل تشخیص هستند. در نوع اول تزئینات و نقوش علاوه بر فضاهای میان چارچوب‌ها، بر روی خود چارچوب‌ها مستقیمأ حفر شده‌اند و چارچوب از چشم ببینده پنهان نیست. در نوع دوم، چارچوب اصلی در پشت قطعات و پانل‌های مجزای تزئیناتی پنهان شده است که ساختار تزئینی و بصری محراب را شکل می‌دادند. همچنین در تزئین آن‌ها، فراونی نقوش کتیبه‌ای و هندسی، غالب بر نقوش گیاهی است.
نتیجه‌گیری: محراب‌ها هر چه از هستۀ جغرافیایی سرزمین‌های اسلامی دورتر می‌شود، بخش‌های بزرگتری از سطوح آن‌ها با کتیبه‌های قرآنی به‌عنوان ملموس‌ترین عنصر تجسم دین اسلام اشغال می‌شود. بدین‌ترتیب که در سرزمین مصر یا سوریه که از اولین سرزمین‌های فتح شده توسط مسلمانان بود، مضاف بر انتزاعی‌تر شدن نقوش، آیات قرآن در ترکیب‌بندی کلی سهم کمتری در تزئین سطح محراب نسبت به نقوش گیاهی و هندسی دارد. شاهد دیگر این مدعا، دیوارهای پوشیده از آیات قرآنی در مسجد جامع شیان چین و نیز اختصاصی بودن سورۀ فتح برای محراب‌های مساجد چین است.

Keywords [Persian]

  • محراب مساجد
  • محراب چوبی
  • درودگری محراب
  • گره‌چینی چوب
  • کنده‌کاری چوب

References

- أسماء أبو بکر، محمد. (۱۹۹۲). ‌إبن بطوطة (جلد ۱). دار الکتب العلمیة.
- شاپوریان، فریبا، حلیمی، محمد حسین و عارفی، راضیه. (1400). بررسی تطبیقی پایداری اصول هندسی در طراحی و ساخت محراب‌های گچی ابرکوه. نشریه معماری و شهرسازی پایدار، 9(2)، 146-133.
 doi.org/10.22061/jsaud.2021.4522.1735
- فقیه میرزایی، گیلان. (1381). محراب چوبی منحصربه‌فرد مسجد اسکادر در تاجیکستان. فصلنامه اثر، ۲۳(۳۳-۳۴)، 167- 164.
- قریب، محمد. (1366). فرهنگ لغات قرآن (جلد 2). انتشارات بنیاد.
- محمود، شاه‌محمود. (1396). محراب چوبی مسجد حضرت شاه محی‌الدین در والسوالی چرخ.
http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/
- نظری، سیل، بلخاری، حسن. (1394). بررسی ریشه‌های ایرانی معماری آرامگاهی هند در دورۀ سلاطین دهلی، نمونۀ موردی: مقبرۀ صوفی رکنی عالم. دو فصلنامه معماری ایرانی، ۴(۸)، 34-21.
- Abd al-Razik, M, & Abd al-Khalik, A. (2019). a rare wooden mihrab inside al-Hallawiya madrasa in Aleppo: an attempt for dating based on historical sources. Scientific culture, 5(3), 1-12. DOI: 10.5281/zenodo.3340097
- AlSulaiti, F. (2010). Fatimid Woodwork in Egypt: Its Style, Influences and Development, dissertation of the degree of Master of Arts. The American University in Cairo.
- Bakirer, O. (1971) Wooden Altar Of Taşkin Pasha Mosque In Damsa. Village Of Özürgüp, 35(139), 367 – 378.
- Bloom, J, & Blair, S. (2009). Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture: (Vol.3). Oxford University Press.
- Bloom, J, M. (2007). Arts of the City Victorious: Islamic Art and Architecture in Fatimid North Africa and Egypt. New Haven.
- Bloom, J, M. (2009). Woodwork in Syria, Palestine and Egypt during the 12th and 13th centuries - In: Ayyubid Jerusalem. The Holy City in Context.
- Dilmi, D. (2014). Sino-Arabic script and architectural inscription in XI’AN great mosque China. Journal of Islamic Architecture, 3(1), 39-48.
- El Barbary, M, Al Tohamy,. A, & Ehab Y. (2017). Shiite Connotations on Islamic Artifacts from the Fatimid period (358-567 A.H/ 969-1171 A.D) Preserved in the Museum of Islamic Art in Cairo. International Journal of Heritage, Tourism and Hospitality. 11(3/2), 121-137. DOI:10.21608/ijhth.2017.30225
- Hagras, H. (2019). Xian Daxuexi alley mosque: historical and architectural study. Egyptian Journal of Archaeological and Restoration Studies "EJARS, 9(1), 97-113.
- Herzfeld, E. (1954). Matériaux pour un Corpus inscriptionum arabicarum. Part 2: Syrie du nord. Inscriptions et monuments d’Alep. (Vol. 1, pt. 1). Institut Francais d'archéologie orientale.
- Khalifa Hammad. A. (2023). Mihrab, in Discover Islamic Art, Museum With No Frontiers.
- Khan, M. (1977). Tomb of Shah Rukn-i-'Alam, Multan. Government of Punjab.
- Lamm, C. (1936.). Fatimid Woodwork: Its Style and Chronology. Bulletin de l’institut d’Égypte, 18, 36-87.
- Meinicke, M. (1992). Die Mamlukische Architektur in Ägypten und Syrien (648/1250 bis 923/1517). J. J. Augustin.
- O'Kane, B. (2017). The Mosques of Egypt. ( 1ed). The American University in Cairo Press.
- Takieddine Z & Abd al-Ghafour, S. (2023). Mihrab of the Madrasa al-Halawiyya. in Discover Islamic Art, Museum With No Frontiers.
- Tellier, L. (2009). Urban world history: An economic and geograp- hical perspective. Presses de l'Univ- ersitØ du Quebec.
- Yeomans, R. (2006). The Art and Architecture of Islamic Cairo. Garnet Publishers.
 
 
List of resources in English
- Abd al-Razik, M., & Abd al-Khalik, A. (2019). A rare wooden mihrab inside Al-Hallawiya Madrasa in Aleppo: An attempt for dating based on historical sources. Scientific Culture, 5(3), 1-12.
- AlSulaiti, F. (2010). Fatimid woodwork in Egypt: Its style, influences and development. Unpublished MA thesis, Department of Arab and Islamic Civilizations, The American University in Cairo.
- Bakirer, O. (1971) Wooden Altar Of Taşkin Pasha Mosque In Damsa. Village Of Özürgüp, 35(139), 367 – 378.
- Bloom, J. M. (2007). Arts of the city victorious: Islamic art and architecture in Fatimid North Africa and Egypt. New Haven.
- Bloom, J. M. (2009). Woodwork in Syria, Palestine and Egypt during the 12th and 13th Centuries, in R. Hillenbrand and S. Auld (Eds.), Ayyubid Jerusalem: The Holy City in Context, 129‒146. London: Al Tajir-World of Islam Trust.
- Bloom, J.M., & Blair, Sh. (2009). Grove encyclopedia of Islamic art and architecture, 3 vols. Oxford University Press.
- Dilmi, D. (2014). Sino-Arabic script and architectural inscription in Xi’an Great mosque China. Journal of Islamic Architecture, 3(1), 39-48.
- El Barbary, M, Al Tohamy,. A, & Ehab Y. (2017). Shiite Connotations on Islamic Artifacts from the Fatimid period (358-567 A.H/ 969-1171 A.D) Preserved in the Museum of Islamic Art in Cairo. International Journal of Heritage, Tourism and Hospitality. 11(3/2), 121-137. DOI:10.21608/ijhth.2017.30225
- Faqih Mirzaei, G. (2002). The unique wooden mihrab of Iskodar Mosque in Tajikistan. Athar, 33‒34, 164-167. [In Persian]
- Gharib, M. (1987). Dictionary of Quranic words (Vol. 2). Foundation Publications. [In Persian]
- Gök Gürhan, S. (2023). Mihrab from the Damsaköy Taşkınpaşa Mosque, in Discover Islamic Art, Museum With No Frontiers.
- Hagras, H. (2019). Xian Daxuexy Alley Mosque: Historical and Architectural Study. Egyptian Journal of Archaeological and Restoration Studies, 9(1), 97-113.
- Herzfeld, E. (1954). Matériaux pour un Corpus inscriptionum arabicarum. Part 2: Syrie du nord. Inscriptions et monuments d’Alep, vol. 1, pt. 1, pp. 119-132. 2 vols. in 3 parts. Cairo: Institut Francais d’archéologie orientale.
- Khalifa Hammad, S. M. (2023). Mihrab. in Discover Islamic Art, Museum with No Frontiers. https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=object;ISL;eg;Mus01;42;tr.
- Khan, M.W. (1977). Tomb of Shah Rukn-i-'Alam, Multan. Government of Punjab.
- Lamm, C. J. (1936). Fatimid woodwork: Its style and chronology. Bulletin de l’institut d’Égypte, 18, 36-87.
- Mahmoud, Sh.M. (2017). The wooden mihrab of Hazrat Shah Mohiuddin Mosque in Valswali Charkh. http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/490. [In Persian]
- Meinicke, M. (1992). Die Mamlukische Architektur in Ägypten und Syrien (648/1250 bis 923/1517). J. J. Augustin.
- Nazari, S., & Balkhari, H. (2015). Investigating the Iranian roots of Indian tomb architecture during the period of the Sultans of Delhi. A case example: Sufi Rukni Alam Tomb. Iranian Architecture Quarterly, 4(8), 21‒34. [In Persian]
- O’Kane, B. (2017). The mosques of Egypt. Cairo: The American University in Cairo Press.
- Shapourian, F, Halimi, M. & Arefi, R. (2021). Comparative study of the sustainability of geometric principles in the design and construction of plaster altars in Abarkooh. Journal of Sustainable Architecture and Urbanism, 9(2), 133-146. DOI: 10.22061/jsaud.2021.4522.1735. [In Persian]
- Takieddine, Z. & Abd al-Ghafour, S. (2023). Mihrab of the Madrasa al-Halawiyya, in Discover Islamic Art, Museum with No Frontiers, https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=monument;ISL;sy;Mon01;5;en.
- Tellier, L. (2009). Urban world history: An economic and geographical perspective. Université du Québec.
- Yeomans, R. (2006). The art and architecture of Islamic Cairo. Garnet Publishers.
Paykareh
Volume 14, Issue 39
April 2025
Pages 36-55

Files

History

  • Receive Date: 08 November 2024
  • Revise Date: 03 February 2025
  • Accept Date: 26 February 2025

Share

How to cite

Statistics