تحلیل زمینه‌های اجتماعی مؤثر در پیدایش آثار هنری بهمن محصص، براساس نظریۀ «عمل» پی‌یر بوردیو

عسکری راینی, مریم; شمیلی, فرنوش; میرزایی, عبداله

doi:10.22055/pyk.2024.19395

تحلیل زمینه‌های اجتماعی مؤثر در پیدایش آثار هنری بهمن محصص، براساس نظریۀ «عمل» پی‌یر بوردیو

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

² دانشیار گروه مطالعات نظری هنرهای تجسمی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

³ دانشیار گروه فرش، دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

10.22055/pyk.2024.19395

چکیده

مقدمه: بهمن محصص یکی از بزرگترین هنرمندان پیشرو در هنر نوگرای ایران است که در دوره‌های پرتنشی به‌لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زیسته است. بیان مسائلی چون «محکومیت وجود»، «منفعل بودن» و «انزوا» از مهمترین موضوعات آثار هنری وی است. در این پژوهش با اتخاذ رویکردی جامعه شناختی و با بسط نظری مفاهیم اساسی «عادت‌واره»، «میدان»، «سرمایه» و «نظریۀ عمل» سعی شد پرتوی بر وجهی از دلایل تمایز در آثار این هنرمند افکنده شود. از این‌رو، پژوهش حاضر با تمرکز بر آرای معتبر و متأخر جامعه‌شناس معروف فرانسوی، پی‌یر بوردیو، درپی پاسخ به دو پرسش اساسی است: زمینه‌های اجتماعی مؤثر بر شکل‌گیری عادت وارۀ هنری بهمن محصص چه عواملی بوده و زمینه‌های اجتماعی مؤثر بر سطح پذیرش آثار هنری بهمن محصص از سوی مخاطبان آثار وی چگونه بوده است؟ هدف پژوهش حاضر یافتن عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر تمایز آثار محصص با استفاده از مفهوم کنش بوردیو است؛ پس بر‌اساس هدف در نوع بنیادی قرار می‌گیرد و به‌لحاظ چیستی از نوع تحقیقات کیفی است.
روش پژوهش: این مقاله از نظر هدف بنیادی و از نوع تحقیقات کیفی است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی است و داده‌ها به شیوۀ کتابخانه‌ای گردآوری شده است.
یافته‌ها: ازنظر بوردیو عادت‌وارۀ افراد درطی زمان و براساس شرایط اجتماعی برساخته می‌شود، لذا تجارب شخصی، اجتماعی و خانوادگی محصص در شکل‌گیری منش هنری وی نقش داشته است. از طرفی زمینه‌های اجتماعی دوران موردنظر باعث تشکیل میدان‌های فرهنگی شده بود که با سرمایه‌های هنری هنرمند متفاوت بوده است و همین موضوع باعث ایجاد سطح پایین پذیرش آثار وی ازسوی اجتماع شده بود.
نتیجه‌گیری: با توجه به پژوهش انجام شده این نتیجه حاصل می‌‎شود که تجارب فردی، اجتماعی و خانوادگی محصص، در شکل‌گیری منش هنری وی نقش داشته است. از طرفی زمینه‌های اجتماعی دوران موردنظر باعث تشکیل میدان‌های فرهنگی شده بود که با سرمایه‌های هنری هنرمند متفاوت بوده است و همین موضوع باعث ایجاد سطح پایین پذیرش آثار وی ازسوی اجتماع شده بود.

کلیدواژه‌ها