نماد شناسی نقش پرنده در قالی‌های ایران و هند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد فرش. دانشکده هنر و معماری. دانشگاه کاشان. ایران

2 کارشناس ارشد مدیریت فرش. دانشکده هنر و معماری. دانشگاه کاشان. ایران

3 استادیار، دانشکده معماری و هنر. دانشگاه کاشان. ایران

چکیده

نقوش به­ کار رفته درقالی­ های ایران و هند، سرشار از مفاهیم و معانی نمادینی است که در بستر زمان، از اساطیر، فرهنگ‌ها و اعتقادات مردمان دو کشور نشأت گرفته است. پرنده چه به­ صورت  نقش ­مایه عام و چه به شکل خاص، در بسیاری از فرش­ ها حضور دارد و  نمادی از رهایی و آزادی  است که انعکاس آن در طرح فرش که اغلب گلزار و بوستانی زیبا را  در مقابل دیده مخاطب می­ نشاند، آیتی الهی و تمثیلی از بهشت است. با نگاهی گذرا به آثار تاریخی، ادبی و هنری درمی­ یابیم که مفهوم نقش پرنده در زندگی فکری و اجتماعی بشر از نقش و جایگاه مهمی برخوردار بوده است.  از آن­جا که  نقش ­ها و نگارهای گذشته  پیوندی عمیق با اعتقادات اساطیری و نمادهای باستانی بسیار دور دارند. مسئله این پژوهش چیستی مفاهیم نمادین  در فرش­ های ایران وهند است و هدف آن، آگاهی از  مفاهیم نمادین پرنده و چگونگی حضور این نقش ­مایه در فرش ­های دو کشور است. این­که نقوش پرنده موجود در فرش ­های ایران و هند چگونه ­اند و مفهوم نمادین آن­ها چیست؟  سوالاتی است که در پژوهش حاضر به آن   پاسخ  گفته می‌شود. این پژوهش به روش کتابخانه ­ای انجام شده و  نتیجه آن به صورت توصیفی و تحلیلی  ارائه شده است. یافته­ های این مقاله نشان می ­دهد که  نقوش پرنده­ای که در فرش­ های این دو کشور آورده شده برآمده از اساطیر، اعتقادات و مفاهیم گسترده­ای است که کمابیش در هر دو کشور به ­صورت مشترک با اندک تغییراتی رسم شده است و مبیّن هنر و فرهنگ آن­هاست.

کلیدواژه‌ها


- Chitsazian,A.H(2006).Naturalism and aesthetics in Carpets. Goljam Biquarterly. -Cooper.J.C(2000). An Illustrated Encyclopedia of Traditional Symbols. Translated by Karbasian. M. Tehran: Farshad.
- Esfandiari Kouh-e-Noor Montakhabol Molouk-e-Saba (Selected Kings of Saba) (2005). Encyclopedia of Persian Traditional Arts (3 Vols). Tehran: Noor-e-Hekmat.
- Khosravifar, Sh., Chitsazian, A.H(2011). The Study of Bird motifs in the Carpets of Carpet Museum of Iran. Art Research Biquarterly. Year 1, No 2.
- Mitford, M.B(2009). The Illustrated Book of Signs and Symbols: 1000s of Signs and Symbols from around the World. Translated by Dadvar. A and Taran. Z. Tehran: Kalhor.
- Nowrouz Zadeh Chegini(1988). The Eagle Motif on Buyid Shrouds. History and Archeology Journal. Year 2.
-Sabbaghpour, T., M(2009). Interpretation of Fish Motifs in Safavid Carpets based on the Verses in Rumi’s Masnavi. Goljam Biquarterly. No 12.
-Walker, D(2005). Safavid Carpets: History and Art of Carpet weaving In Iran (based on Iranica Encyclopedia). Different authors supervised by Yarshater.E. Translated by Khamseh.L. Tehgran: Niloufar.