پرنده و پرنده‌انسان در سفال های لعابدار رقه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 هیأت علمی گروه صنایع دستی دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

بیان مسئله: سفال«رقه» گروهی از سفال­ هایی هستند که متعلق به دوره ایوبی در شمال سوریه است. بررسی سفال­ های بدست آمده از این منطقه، نشانگر ایجاد یک سبک ترکیبی در تزیینات که به طور کلی تأثیر گرفته از سفال بومی منطقه تحت عنوان «سفال ­های محلی کهن» است. نقش­مایه پرنده به عنوان یکی از نقوش اصلی در هنر اسلامی، بخش قابل ملاحظه­ ای از سفال منقوش رقه را در قرن دوازدهم در دورۀ حکمرانی ایوبیان به خود اختصاص داده است که بیش از سایر نقوش، با اندیشه­ های هنرمند سوری مطابقت دارد. این نقش به سه شکل کلی، سایه ­نما به رنگ سیاه بر زمینۀ فیروزه­ ای در ترکیب با نقوش گیاهی استلیزه شده، به صورت حجم­ گرایانه و پرتزیین در سفال­ های زرین­ فام و مینایی و به شکل منفرد با نوع طراحی ابتدایی و ساده در تکنیک لکابی دیده می­ شود. این مقاله با انتخاب نقش پرنده و پرنده­ انسان، سعی دارد، خصوصیات این نقوش را در ظروف لعابدار رقه به عنوان تجلی­ گاه فرهنگ و هنر دوره ایوبی، مورد مطالعه قرار دهد.
هدف: شناخت و آگاهی از  فرهنگ و هنر دوره ایوبی،  به عنوان بخشی از فرهنگ اسلامی
روش پژوهش: روش این مقاله به شیوۀ توصیفی، تحلیلی است. داده ­ها به صورت موردی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته ­اند؛ گردآوری اطلاعات نیز به شیوۀ کتابخانه­ ای و اینترنتی است.
یافته‌ها: هنرمندان سفالگر در نمایش نقش پرنده سه نوع نگاه ویژه را به­کار گرفته ­اند؛ توجه به طبیعت و بازنمایی آن، نگاه نمادین و سمبلیک و ترکیب عناصر و موجودات با یکدیگر به همراه تکنیک­های خاص ارائه، دستور زبان خاص سفال رقه را ایجاد کرده است.

کلیدواژه‌ها


- Abeddoost, H & Kazempour, Z. (2009). Continuation of the life of ancient snuffs and harps in the Islamic life. Negare Quarterly, (13), 81-91.
-.Bloom, J M. (1975). "Raqqa ceramics" of the freer gallery of art. Washington d.c: Master of Arts.
- Dimand, M.E. (2010). Guide to Islamic Industries (Translated by Abdullah Faryar). Tehran: Scientific and Cultural Publications.
- Ettinghausen, R & Graber, A. (1994). Islamic Art and Architecture 1 (translated by Yaghoub Azhand). Tehran: Samat.
- Irwin, R. (2010). Islamic art (Translated by Roya Azadfar). Tehran: Surah Mehr.
- Khalili, N & Group, EJ. (2005). Islamic Pottery Volume 7 (Translated by Farnaz Haeri). Tehran: Karang Publishing.
- Khazaei, M. (2007). The Symbolic Role of the Peacock in the Decorative Arts of Iran. Book of the Month of Art, (111-112), 6-12.
- Jenkins, M. (1983). Islamic Pottery: A Brief History: The Metropolitan Museum of Art. Bulletin, 40(4), 362.
- Jenkins, M.M. (2006). Raqqa Revisited (Ceramics of Ayyubid Syria). New York: The Metropolitan Museum of Art.
- Nikkhah, H; Khazaei, M; Hatam, Gh & Neyestani, J. (2011). Reflection of the formation of two social phenomena on the golden pottery of the Seljuk period; the emergence of the middle class and the popularization of art. Cultural history studies; Research Journal of the Iranian History Association, 3(19), 125-107.
- Neyestani, J & Rouhfar, Z. (2010). Production of Luster glaze in Iran. Tehran: Armanshahr.
- Pope, A. A & Ackerman, Ph. (2008). A tour of Iranian art from prehistoric times to the present day (Sirus Parham and a group of translators). Tehran: Scientific and Cultural.
- Taheri, A. (2013). Animal-plant motifs in Sassanid art and its impact on Islamic art and Roman art in France. Journal of Fine Arts-Visual Arts, 18( 2), 43-52.
- Rice, T.D. (2007). Islamic Art (Translated by Malek Bahar). Tehran: Scientific and Cultural Publications.
- www.memuseum.org