ریخت‌شناسی قندیل‌های شیشه‌ای ایران در قرن‌های سوم تا ششم هجری قمری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 استادیار، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

بیان مسئله: شیشه­ گری از جمله هنرهای ارزنده سرزمین­ ایران است که پیشینۀ آن به هزاران سال پیش می ­رسد. این هنر در طول دوران اسلامی با برخورداری از پیشینه تاریخی و هنری غنی، وارد مرحله نوینی می ­شود به طوری­ که قرن­ های سوم تا ششم ه.ق از مهم ­ترین عصرهای شیشه­ گری دوران اسلامی ایران به شمار می ­رود. پژوهش حاضر در نظر دارد به مطالعه ریخت­ شناسانۀ قندیل ­های شیشه­ ای دوران اسلامی ایران بپردازد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش ­ها است؛ قندیل ­های شیشه­ ای ایران به لحاظ ریخت­ شناسانه دارای چه ویژگی ­های بصری هستند و عناصر ثابت و متغیر قندیل­ های شیشه­ ای ایران در قرن­ های سوم تا ششم ه.ق چه بوده  است؟
هدف: هدف این مقاله شناخت ساختار کلی قندیل­ های شیشه ­ای ایران، اجزا و همچنین عناصر تشکیل دهنده ثابت و متغیر آن است.
روش پژوهش: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و اطلاعات آن از طریق منابع کتابخانه­ای گردآوری شده است.
یافته‌ها: قندیل­ های شیشه­ ای از عناصر ثابت بدنه، گردن، پایه و حلقه‌آویز تشکیل شده ­اند. فرم بدنه قندیل­ های مذکور شلجمی-کروی و گلدانی کشیده است و گردن آن­ ها بلند و کوتاه با فرم­ های استوانه­ ای و شیپوری است وتنوع قندیل‌های شیشه ­ای ایرانی، ناشی از نحوه اعمال حلقه آویز و محل قرارگیری آن در دهانه یا میانه بدنه آن­ ها  و نیز تزیینات آثار مذکور و افزودن خمیر شیشه در دهانه این اشیاء است. 

کلیدواژه‌ها


- Aliakbarzadeh kordmahini, H. (1994). Glass from the Bazargan Collection. Tehran: National Museum.
- Allam, N.E. (2007). Middle Eastern Arts in the Islamic Era. Mashhad: Beh.
- Asa Berger, A. (1994). Cultural Criticism. Tehran: Baz.
- Atash sevda, M & Sadegi, S. (2012). The structure of Sheikh Ishraq's stories based on the pattern of Vladimir Propp. Journal of Mystical and Mythological Literature.8(27), 1-21.
- Attarzadeh, A & Hoshyar, M. (2017). A Book Series of Art in Islamic Civilization (Craft Arts). Tehran: Samt.
- Bayat, A. (2009). Generalities of Comparative History of Iran. Tehran: Amirkabir.
- Carboni, S & hitehouse, D. (2001). Glass of the Sultans. New York: The Metropolitan.
- Carboni, S. (2001). Glass from Islamic Lands. UK: Thames & Hudson.
- Fukai, Sh. (1992). Iranian Glass. Tehran: Miras Farhangi.
- Gluck, J. (1997). Survey of Persian Art. Tehran: Bank Melli.
- Goldstein, S M. (2008). Glass from Sasanian antecedents to European imitation. Tehran: karang.
- Kroger, J. (1995). Nishapur Glass of the Early Islamic Period. New York: The Metropolitan Museum of Art.
- Kuhnel, E. (2005). Islamic Art. Tehran: Tous.
- Maatoufi, A. (2014). Pottery and Glass of the Historical City of Gorgan (Jorjan). Tehran: Farvahar.
- Munes, H. (2006). Atlas Tarikh al-Islam. Tehran: National Geography Organization of Iran.
- Nasri Ashrafi, J. (2009). History of Iranian Art. Tehran: Arvan.
- Parsa, S A & Salavati, L. (2010). Morphology of Kelileh and Demneh Anecdotes of Nasrollah Monshi. Bostane Adab, 2(4), 47-77.
- Pope, A.U. (2011). A Survey of Persian Art from Prehistoric Times to the Present. Tehran: Elmi-farhangi.
- Propp, V. (1989). Morphology of Tales. Tehran: Tous.
- Propp, V. (2007). Morphology of Tales. Tehran: Tous.
- Sarami, G. (1989). Az Rang Gol Ta Ranj Khar (Morphology of Shahnameh tales). Tehran: Elmi- farhangi.
- Estaji, E & Rameshki, S. (2013). Morphological analysis of Siavash's story based on Vladimir Propp's theory. Textology of Persian literature. 3(49), 37-52.
- Tait, H. (1991). Five Thousand Years of Glass. New York: The Trustees of the British- Museum.
- Zohrevand, S & Masudi, M. (2014). Morphology of Lily and Majnoon's story by Jami. Journal of Lyrical Literature12(23), 169-190.