واکاوی نسبت قوه خیال با عجایب‌نگاری در نگارگری ایرانی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیأت علمی گروه ارتباط تصویری، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

بیان مسئله: عجایب­ نگاری، ازجمله اصطلاحات غامض  و ریشه‌دار است که در پیرامون سنت هنری و ادبی ملل  و تمدن­ های  مختلف به کار رفته است. آنچه در این پژوهش مورد بحث و تمرکز قرارگرفته است، واکاوی نسبت ­های بنیان­ های نظری و مبانی حکمی ناظر بر سنت عجایب­ نگاری در نگارگری ایران با تمرکز بر «قوه خیال» است. مراد از مبانی حکمی، خاستگاه‌های نظری منبعث از مفاهیم ریشه­ دار دینی و آیینی و فرهنگی با رنگ و بوی دانش نظری و عرفان است. سؤال  این پژوهش بدین شرح است «قوه خیال با عجایب­ نگاری در نگارگری ایرانی اسلامی چه نسبتی دارد؟»
هدف: هدف از این پژوهش دست‌یابی به یک سیاق مشخص در تبیین نسبت خیال و عجایب­ نگاری در هنر ایران است و به واکاوی این سنت از منظر «خیال» پرداخته است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر، از نوع بنیادی بوده و با بررسی پژوهش ­های پیشین در حیطه تاریخ، ادبیات، مطالعات فرهنگی و تاریخ نگارگری ایران با استناد به مطالعات تاریخی و روش توصیفی و تحلیلی، متخذ از منابع کتابخانه­ ای و الکترونیکی تنظیم‌شده است.
یافته­ ها: عجایب­ نگاری در هنر ایرانی اسلامی دارای بنیان­ های روشنی در باب «قوه خیال» و کارکردهای «متخیله» در آراء حکیمانی چون «فارابی»، «ابن‌سینا»، «شیخ اشراق»، «صدرالمتألهین» و دیگران بوده و در آثار نگارگری ایرانی اسلامی متجلی شده است.

کلیدواژه‌ها


- Akbarzadeh, H & Kadivar, M. (2008). The place of connected and disconnected imagination in the philosophy of Sadr al-Mutallahin. Journal of Articles and Studies, No. 90, Winter, Tehran: University of Tehran, pp. 11-24.
- Babaei, A. (2015). The Face of Wisdom(Aesthetics in Sadra School). Tehran: Mulla.
- Bolkhari Qehi, H. (2008). The moon likers’ picture The imagination of mystics. Tehran: Academy of Arts.
- Bolkhari Qehi, H. (2009). Geometry of Imagination and Beauty. Tehran: Academy of Arts.
- Bolkhari Qehi, H. (2011). Mystical Foundations of Islamic Art and Architecture. Tehran: Surah Mehr
- Canby, Sh R. (1999). Persian Painting(M. Hoseini, Trans). First edition. Tehran: University of Arts.
- Ibn Arabi. (2006). Fusus al-Hekam(M.A.Movahed & S. Movahed). Tehran: Karnameh.
- Ibn Sina (1989). References and punishments(Translation and description by: Dr. Hasan Malekshahi). Tehran: Soroush.
- Ikhvan al-Safa (2005). The Articles, Beirut: Scientific Institute for Publications.
- Izutsu, T. (1999). Sufism and Taoism(M. J. Gohari, Trans). Tehran: Rozaneh.
- Kevorkian, A.M. & Sicre, J.P. (2012). Imaginary Gardens(P. Marzban, Trans). Tehran: Farzan Rooz.
- Mulla Sadra, Sadruddin Mohammad Shirazi. (2001). Origin and Resurrection(Research: Seyed Jalal-e-din Ashtiani). Qom: Bootan-e-Ketab.
- Shafiee Kadkani, M.R. (1996). Images of Imagination in Persian Poetry. Tehran: Agah.
- Shaygan, D. (2013). Hanry Corbin, La topograghic spirituelle de l’Islam Iranien(B. Parham, Trans). 6th Edition. Tehran: Farzan.
- Suhrawardi, Shahab-e-din Yahya (2001). Collection of works by Sheikh Ishraq(Edited by H. Corbin). Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.