مطالعه تقابل عاشق مبتدی و عاشق منتهی در تمثیل آشنا شدن سلیم بغدادی با مجنون از خمسه نظامی و نگاره نسخه مصور ۸۳۵ هجری قمری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادگروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بیان مسأله: مطالعات نگارگری در ایران عمدتاً متمرکز بر وجه بصری آن­‌ها بوده در حالی‌که پیوند میان نگارگری ایرانی، ادبیات فارسی و عرفان ایرانی-اسلامی امری غیر قابل انکار است و بدون در نظر گرفتن متن ادبی و عرفانی نگاره نمی‌توان به واقع‌گرا و یا عارفانه بودن آن رأی داد. بر این اساس مطالعه حاضر با تطبیق تمثیل نگاره «آشنا شدن سلیم بغدادی با مجنون» از نسخه مصور ۸۳۵ ه.ق بر بنیان کتاب سوانح العشاق احمد غزالی به موضوع تقابل عاشق مبتدی و عاشق منتهی می پردازد. دلیل تطبیق نگاره خمسه نظامی با کتاب سوانح العشاق، نزدیکی دوره زمانی نظامی به زمان زندگی احمد غزالی و آراء جامع غزالی در باب عشق الهی و همچنین همسویی اندیشه نظامی با احمد غزالی در باب عشق الهی است. چیستی تأویل تمثیل نگاره مذکور بر مبنای عرفان اسلامی و نیز مفاهیم عارفانه مورد اشاره این تمثیل از جمله پرسش‌هایی است که در این مطالعه به آن پاسخ داده می‌شود.
هدف: مطالعه حاضر با هدف تأویل تمثیل آشنا شدن سلیم بغدادی با مجنون از خمسه نظامی بر مبنای عرفان اسلامی بخصوص آراء احمد غزالی در کتاب سوانح العشاق و بررسی چگونگی بازتاب آن در نگاره نسخه مصور ۸۳۵ ه.ق انجام شده است.
روش پژوهش: مطالعه به‌روش تحلیلی-تفسیری انجام یافته­ و اطلاعات تحقیق به‌روش کتابخانه‌­ای جمع‌­آوری گردیده ­است.
یافته­‌های پژوهش: اولاً رسیدن به این رای است که نگاره مذکور وجهی عارفانه داشته و در نظر گرفتن آن در شمار نگاره­‌های واقع‌­گرا صرف امری نادرست است و در گام بعدی تمثیل مورد اشاره این نگاره از خمسه نظامی بر بنیان آراء احمد غزالی تأویل گردیده و تفاوت احوال و صفات عاشق در بدایت و نهایت عشق بیان گردیده است.
 

کلیدواژه‌ها


- Abolghasemi, M. (2015). Observation on the aesthetics of Iranian miniature. Ancient Research, 5(1), 15-32.
- Azhand, Y. (2019). Iran’s miniature. Vol. 1. 4 ed. Tehran: Samt.
- Behroozi Poor, H. (2019). Image, expression, and meaning in Iran’s miniature are based on the religious and mystical views of Titus. Parseh Archeological Studies, 3(10), 127-148.
- Bolkhari, H. (2009). Awang, a collection of articles on theoretical foundations of art. 1 ed. Tehran: Sureh Mehr Publication.
- Bolkhari, H. (2018). Lessons from Savaneh al-Oshshaq of Ahmad Ghazali. Tehran: City book.
- Ghazali, A Ibn M. (2015). Savaneh al-Ashshaq. Corrected by Ahmad Mojahed. 5 ed. Tehran: University of Tehran.
- Ghazali, M. (2011). Al-Manghaz-o men al-Zalal(S N. Tabatabaie, Trans) 1 ed. Tehran: Mola Publication.
- Hooshmand Monfared, N. (2017). The relationship between realism in the art of miniature in the second school of Tebriz and Islamic mysticism. Theoretical Foundations of Visual Arts, 2(3), 57-67.
- Ibn Kasir Dameshghi, I Ibn O. (2002). Tabaqat al-Shafi’iyah. Corrected by Mansour Abd al-Hafiz. Beirut: Dar al-Madar al-Eslami.
- Ibn Khalkan, A Ibn M. (2002). Manzar al-Ensan. Translated by Shoja Sanjari. 1ed.Urmia: Publication of Urmia University.
- Keshavarz, G. (2015). The essence of the Iranian miniature and the role of tradition in this art. The Alchemy of Art, 4(16), 77-90.
- Mirlohi, P. (2019). A comparative study of Ahmad Ghazali and Eyn al-Ghozat Hamedani’s views on divine love and its manifestation in Iranian miniature (Master’s thesis in History of Islamic Art). College of Fine Arts of the University of Tehran. Tehran. Iran.
- Mirlohi, P. (2019). A study about architectural structure and destiny of Nizamiyya schools. The Third International Conference of Civil Engineering, Architecture and Urban Development.
- Moghadam Ashrafi, M. (1989). The synchronicity of painting with literature(R. Pakbaz, Trans). Tehran: Negah Publication.
- Mohammadi Vakil, M. (2009). The critique of semantics in comparative studies of literature and painting is based on the story of Leili and Majnun. The glory of Art, 1(2), 25-38.
- Nezami Ganjavi, I Ibn Y. (2009). Khamseh of Nezami. Corrected by Vahid Dastgerdi. 1 ed. Tehran: Negah Publication.
- Servatian, B. (2003). Nezami Ganjavi. 1 ed. Tehran: The Cultural Research Center.
- Servatian, B. (2015). Nezami Ganjavi’s thoughts. 2 ed. Tehran: Aidin Publication.
- Sobki, A Ibn A. (1992). Tabaqat al-Shafi’iyah. 1 ed. Cairo: Ehya al-Kotob al-Arabi’yah.
- Zarinkoob, A. (1984). Persian Sufism in its historical background. 1 ed. Tehran: Amirkabir Publication.