مطالعه تزئینات «درِ چوبی» بقعه چهارپادشاهان لاهیجان موجود در موزه ملی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد گرافیک، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: درِ چوبی بقعه چهار پادشاهان لاهیجان یکی از آثار منبت­ کاری موجود در موزه ملی ایران است که به لحاظ قدمت و زیبایی و نیز کتیبه های به کار رفته در آن دارای ارزشی ویژه‌‌ است. این در متعلق به دوره حکومت کیاییان است که  همزمان با دوره صفوی در مناطق شمال کشور حکمرانی می­ کردند. از دوره کیائیان آثار هنری گران بهایی از جمله آثار چوبی با تکنیک منبت کاری به جای مانده است که یکی از آن‌ها بقعه چهارپادشاهان لاهیجان و از جمله در قدیمی این بقعه است. این پژوهش با پاسخ به سؤالات چیستی نقوش درِ بقعه گفته شده و نیز مضامین به کار رفته در آن به مسئله این تحقیق که شناخت مضامین و محتوی این اثر تاریخی‌ست، پاسخ می‌دهد.
هدف: شناخت و آشنایی با هنر کیائیان در منطقه شمال ایران و آشنایی با عناصر بصری و معماری منطقه هدف این پژوهش است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر با استناد به منابع کتابخانه‌ای و نگاه تاریخی به شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفته است.
یافته‌ها: در تزئینات درِ بقعه چهار پادشاهان، از نقوش گیاهی شامل اسلیمی و ختایی با ظرافت و تنوع چشم­‌گیری استفاده شده است و همگی آنها از نقوش رایج دوره صفوی‌ست. بیشترین خط استفاده شده در کتیبه‌ها خط ثلث است. همچنین مضامین کتیبه‌­ها شامل دعا و شعر است. به طور کلی با بررسی ویژگی­‌های این اثر می‌­توان گفت، حکومت کیاییان مانند حاکمان هم عصر خود صفویان، اصول بصری نقوش را در حد کمال در نظر داشته­‌اند. 

کلیدواژه‌ها


- Ali Mohamadi, M. (2014). Analyzing the holy shrine Sinscription Wooden Doors in Esfahan and Qazvin Orarinces in Safavi Period by looking at outstanding Inscribed wooden Doors in other regions (Thesis of Master). Semnan University, I ran.
- Danandeh, S & Sahragard, M. (2014). Identification of Visual Possibilities of Imam Reza’s Series Inscription. Mashhad: Ferdows Institute of Higher Education.
- Foumani, A. (1935). Gilan History. Rasht: Shahpour High School Publication.
- Ḥudood al-ʿĀlam min al-Mashriq ilá l-Maghrib (1983), the efforts of Manouchehr Sotoudeh, Tehran: Tahoori Education.
- Kashani, A.A. (1969). Oljaeto History (M.Hambali, Ed). Tehran: Iranian Culture Foundation.
- Kianmehr; Q, Ansari, M; Tavousi, M & Ayatollahi, H. (2004). Values of Safavid Style woodcarving Aesthetics (Ph.D. Thesis). Tarbiat Modares University,.Iran.
- Naeimi, S. (2010). Al Kia and the Causes of its fall in Gilan. Journal of History of Islam and Iran Alzahra University, 20(7), 114-134.
- Nafisi, S. (1927). Monuments of for Kings in Lahijan.Journal of education, 1(28-29), 266-283.
- Rabino, Y.L. (1995). The Provinces Darolmarz Iran Gilan, translate Jafar Khomami Zadeh. Rasht: Taati Publication.
- Safa, Z. (1990). History of Iranian Literature.Vol.5. Tehran: Ferdowsi Publication.
- Saghaei, S & Behrouzipour, H. (2017). The Role of Building Inscriptions in Promoting Religious Thoughts and the Legitimacy of Safavid Rulers (Case Study of Isfahan, Ardabil and Mashhad Buildings). Shia’s Studies, 15(58), 158-228.
- Sahragard, M & Shirazi, A.A. (2010). The Effect of Calligraphy Developments (Thuluth Script) on the Inscription of Islamic Buildings in Iran 4th to 9th centuries. Negarhe, 5(14), 51-64.
- Samarqandi, A. (2003). Matlaol Saadein and Mjmaol Bahrein Vol.2(A.Navaei, Trans). Tehran: Institute of Cultural Studies and Research.
- Shayestehfar, M & Golmaqani Zadeh Asl, M. (2002). Inscription Decorations on the exterior of the Tomb of Sheikh Safi al-Din Ardabili. Journal of Social Sciences and Humanities Shiraz University, 19(37), 83-103.
- Sotoudeh, M. (1995). From Astara to Astarabad Vol.2. Tehran: Agah Publication.
- Yusef Jamali, M.K & Panahi, A. (2007). Gilan Religions at the age of Al-Kiya. Journal of History Research, 2(6), 153-192.