تحلیل دیداری(بصری) نقوش آثار سفالی تَل باکون و استفاده از آن‌ها در طراحی پارچه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده هنر، دانشگاه اراک، اراک، ایران

2 کارشناس ارشد تصویرسازی، مؤسسه آموزش عالی فیض الاسلام خمینی شهر، اصفهان، ایران

چکیده

بیان مسئله: در رصد سفالینه­‌های پیشاتاریخی تل‌­باکون، پژوهش­گران همواره بر مطالعات نظری این هنر بومی تمرکز داشته­‌اند، لیک جنبه کاربردی و کارآفرینانه آن غالباً مورد غفلت واقع شده­است. از مهم­ترین کانون­‌های سفال­گری ایران، منطقه باکون و تل(تپه) معروف آن می­‌باشد. ارزش­‌های هنری و زیباشناختی سفال­‌های تل‌­باکون، یکی از وجوه بالقوه و ظرفیت قابل توجه این آثار در کاربردی کردن این ارزش­‌ها و بهره­‌گیری از آن‌­ها در نقش‌­پردازی هنرها و حرفه‌­های امروزی هم­چون طراحی پارچه است. از این رهگذر طرح­‌ها و نقش‌­های سفال­ تل‌­باکون به‌­واسطه قابلیت­‌های دیداری برجسته و نهفته در خود، برای حضور و بازطراحی مجدد بر زمینه پارچه که خود یکی از دیرینه‌­ترین هنرهای بومی و سنتی است، انتخاب گردیده است. بر این مبنا پرسش اصلی پژوهش این است که انواع نقوش ترسیمی بر بدنه سفال‌­های تل­باکون کدام است و چگونه می‌­توان از آن‌­ها در طراحی پارچه استفاده کرد؟
هدف: آشنایی بیش­تر با نقوش سفال و بررسی تخصصی این نقوش در زمینه‌های کاربردی دیگر، هدف اصلی این پژوهش است.
روش پژوهش: این تحقیق از نوع پژوهش‌‌­‌های کیفی و کاربردی است و روش تحقیق توصیفی -تحلیلی است. شیوه گردآوری داده­‌ها نیز از نوع کتابخانه­‌ای است.
یافته‌ها: برخی از یافته­‌های تحقیق عبارت است از: نقوش سفال تل‌­باکون تماماً دارای فرم انتزاع و خلاصه شده به کمینه‌­ترین شکل ممکن است که به دو صورت اشکال عادی و غیرعادی(اغراق ­آمیز) دیده می‌­شوند. هم­چنین این نقوش به چهار طبقه گیاهی، جانوری شامل حیوانات، پرندگان، خزندگان، حشرات و ماکیان(ماهی)، انسانی و اشکال هندسی، تقسیم‌­بندی می‌گردند. چه این­که هنرمند سفال­گر، دست ­ساخته خویش را علاوه بر نقوش کمینه، با دو الی سه رنگ محدود(اُخرایی، سیاه و قهوه‌­ای)، آراسته نموده است. 

کلیدواژه‌ها


- Aghajani Isfahani, H. (1980). Painting repairs (2). Effect Magazine. (2,3,4). 160-175.
-.Aghajani Isfahani, H & Javani, A. (2007). Frescoes of the Safavid are in Isfahan. Tehran: Art Academy.
- Alavi Nejad, M. (2008). Investigating the concept of murals in Islamic art sources. Negare, 4(7), 17-29.
- Aslani, H. (2007). Investigation of Tempra method in Isfahan school murals. Collection of Isfahan School Painting Articles. Tehran: Art Academy.
- Habibi, S. M. (2008). From the city to the city. Tehran: University of Tehran.
- Heteshtain, M. & Delius, P. (2010). Islam: Art and Architecture(N.Tabatabai et al. trans). 1 ed. Tehran: Peykan.
- Holakouee, P. (2008). Technology and pathology of porcelain layer Decorations of some buildings of the Isfahan Safavid period (Master's thesis). Tehran University of Arts, Tehran.
- Khadem Khorasani, M. (2020). Field interview about layering with Mansour Khadem Khorasani, An experienced master in layering in Isfahan.
- Lucie Smith, E. (2001). Dictionary of Art Terms(F. Goshayesh, trans). Tehran: Publication of chastity.
- Moshtaghian, S. (2016). History and Theoretical and Practical Foundations of Restoration of Architectural Decorations of Hasht Behesht Palace in Isfahan(Master Thesis). Department of Restoration, Faculty of Art and Architecture, Islamic Azad University, Central Tehran Branch.
- Mokhtari, R. & Esmaili, A. R. (2006). Isfahan art from the point of view of tourists (from Safavid to the end of Qajar). Tehran: Academy Art.
- Pakbaz, R. (2000). Encyclopedia of Art. Tehran: Farhangmoaser Publication.
- Pope, A. U. (2535). Architectural arrangement; In the book " Survey of Persian Handicraft". By Jay Glock and Hiramotoglak. Tehran: Bank Melli Iran Publications.
- Sadr al-Sadat, M. & Inanloo, J. (1988). Flowers and plants in Islamic art. Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation.
- Sivari, R. M. (1995). Iran Under the Safavids(K. Azizi, Trans). Tehran: marcaz.
- Tajbakhsh. A. (1961). Iran in Safavid times. Tehran: Chehreh
- Zirak, M. (2020). Field interview about layering with Mansour Zirak, An experienced master in layering in Isfahan.