بررسی نقوش آویز بافته‌های طلسمی و تعویذی در سیستان و بلوچستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فرش، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران.

2 مربی گروه فرش، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

چکیده

بیان مسئله: ازجمله دست بافته‌های مناطق عشایری سیستان و بلوچستان آویز بافته‌های تزئینی است. بافندگان برای در امان بودن از مصائب روزگار و غلبه بر ترس‌ها از نقوشی در این بافته‌ها استفاده نموده‌اند که جهت طلسم و تعویذ شکل گرفته‌اند. از این رو مسئله قابل تأمل این است که چگونه نقوش مرتبط با طلسم و تعویذ روی دست‌بافته‌های کاربردی زندگی نقش بسته است و دلیل کاربرد این نقوش در این دست‌بافته‌ها چیست؟
هدف: ازآنجاکه تاکنون مطالعه جامعی در این باره صورت نگرفته نگارندگان بر آن شدند که در این زمینه به پژوهش بپردازند. مقاله حاضر کوشیده است تا با شناسایی انواع آویز بافته‌های سیستان و بلوچستان، ضمن تلاش در برطرف نمودن کاستی‌های پژوهش‌های موجود و هم‌راستا، نقوش این بافته‌ها را تحلیل و بررسی کنند.
روش پژوهش: این مقاله از نوع پژوهش‌های کیفی است و روش ارائه آن توصیفی–تحلیلی است که اطلاعات مورد نظر آن به شیوه کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری گردیده است.
یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد دست‌بافته‌ها در این منطقه به‌صورت آویزبافتة یک‌تلی (دستبافته‌ای با عرض کم و طول زیاد)، تعویذبند، گلوبند چهارپایان، مال‌بند و پُلُک بوده است، نقوش در دست‌بافته‌ها علاوه بر جنبه تزئینی و کاربردی، جهت بازتاب آرزوها، خواسته‌ها، بیان ترس و اعتقادات مردم منطقه بوده است. پرکاربردترین صورت هندسی نقش‌مایه‌ها با بنیاد مثلث، مربع و لوزی است استفاده از این فرم و نقوش در این دست‌بافته‌ها نشان از تأثیر اقلیم و فرهنگ منطقه‌ای بر هنر این سامان دارد. استفاده از این نقوش در کنار تزئیناتی هم‌سو، برای دفع بلایا با هدف تعویذی و طلسمی ایجاد شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


- Ayenehdast, H. (2014). Investigating the social contexts of the emergence of talismans and amulets and their effect on the Saqakhaneh movement (Master Thesis in Painting), Faculty of Art and Architecture, Central Tehran University, Tehran, Iran.
- Ardalan, N & Bakhtiar, l. (2001). Sense of Unity: The Role of Tradition in Iranian Architecture(V. Jalili, Yaghmaei, Trans) Tehran: Beautification of Tehran.
- Arabestani, M. (2008). The Great Islamic Encyclopedia(Vol 15, 1st Ed). Tehran: Publication of the Great Islamic Encyclopedia Center.
- Azizifar, A. (2013). Investigation of spells and spellings in Persian folk tales (Samkaiar, Hossein Kurd and Amir Arsalan). Textbook of Persian Literature, 5 (1), PP. 83-100.
- Afzaltusi, E & Sanji, M. (2014). Motifs and Images Related to the Evil Eye in Iranian Wovens. Negarh, 9(31), PP. 77-91.
- Bolkhari, H. (2007) The wisdom of art and beauty.Tehran: Islamic Culture Publishing Office.
- Brugesh, H. (1995). In the Land of the Sun(M Jellilund, Trans). Tehran: Centeral.
- Bayhaqi, HA. (1988). Popular culture. Mashhad: Quds Razavi.
- Dehkhoda, AA. (1994). Dictionary. Tehran: University of Tehran Press.
- Elliade, M & Adams, CH. (1987). Encyclopaedia of religion. Mc Millan(Vol.14). New York: Extramarc University of Alberta Libraries
- Hedayat, S. (2002). Folk culture of the Iranian people. Tehran: Cheshmeh
 
- Hossein Abadi, Z & Rahnavard, Z. (1385). Investigating the role and color of Sistan carpets. Goljam, (4 & 5), PP. 57-73.
- Hasuri, A. (1992). Carpet of Sistan. Tehran: Farhangan Publications.ublishing.
- Hall, J. (2004). Dictionary of symbols in Eastern and Western art(R. Behzadi, Trans). Tehran: Contemporary Culture Publications.
- Jahanshahi Afshar, A & Madahi Mashizi, J. (2017). Talisman in popular culture (case study of popular culture of the people of Kerman). Bi-monthly popular culture and literature, 5 (13), PP. 28-50.
- Keshavarz, E & Javadi, Sh. (2016). Baloch cultural and needlework. Art and Civilization of the East, 4 (13), PP. 17-20.
- Majidi, M, Nowruz Borazjani, V & Hatem, Gh.A. (2011). The Role of Beliefs in Nomadic hand woven. National Conference on Art, Culture, History and Production of Handmade Carpets of Iran and the World. Islamic Azad University of Najafabad, Isfahan, Iran.
- Moein, M. (1985). Persian Culture. Tehran: Amir Kabir Publishing Institute
- Naghani, E. (2014). An introduction to the aesthetics of the role and color of Bakhtiari nomads' kilims. Scientific Quarterly of Islamic Art Painting, 1 (1), PP. 19-39.
- Nemat Shahrbabaki, A. (2014). Spell check and talisman and its impact on Motifs of carpets Sistan and Baluchestan(Master Thesis in Carpet). Kashan University, Isfahan, Iran.
- Piri, A. (2010). Identifying and organizing Sistan carpet designs(Master Thesis in Handicrafts). Soura Higher Education Institute, Tehran, Iran.
- Seyed Sajadi, M. (2009). Burnt City Reports 1. Tehran: Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization.
- Suri, A. (2018). A study on the design of Persian Qashqai kelim. Fine Arts-Visual Arts, 23 (2), PP. 55-68.
- Shahbakhsh, S M. (2005). Baloch decorative motifs. Book of the Month of Art, 8 (89 & 90), p. 144.
- Shirani, R. (2009). A symbolic and visual approach to Iranian spells. Naghsh, 2 (3), pp. 34-21.
- Tanavoli, P. (2008). The spell of traditional Iranian graphics. Tehran: Base.
- Vaez Kashefi, M H. (910 AH). Ghasemi's secrets Ghasemi's secrets in the science of alchemy, simile, rhyme, alchemy and chemistry.
- Yaghoubzadeh, A. (2013). The theme of the protective spell on the Turkmen carpet. Book of the Month of Art, 16 (184), pp. 22-26.
- Yaghoubzadeh, A & Khazaei, M. (2019). Amulet and Relic motifs case study: Lor Bakhtiari hand -woven. Oriental Art and Civilization Quarterly, 7 (25), pp. 43-54.