تأثیر اصالت ایرانی-تورانی نگارگر درنمایش جایگاه اجتماعی زن نگاره‌های خواستگاری نسخه مصور ورقه و گلشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیأت علمی گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

بیان مسئله: پژوهش‌هایی با موضوع «زن»، اغلب سویه‌ای جدید از فرهنگ اجتماعی دوران مختلف را آشکار می‌سازد. جایگاه زنان در جغرافیای فرهنگی ایرانی، از دوران باستان تا به امروز، فراز و فرودهای بسیاری داشته است. یکی از راه‌های مطالعه این جایگاه، بررسی نسخ مصور تاریخی است. در این پژوهش دو نگاره با مضمون خواستگاری، از نسخه مصور «ورقه و گلشاه» مورد بررسی قرار می‌گیرد. این نسخه به‌عنوان کهن‌ترین نسخه مصور رقم‌دارِ فارسی، متعلق به اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ه.ق بوده و تصویرگر آن «مؤمن محمد خویی» است. این پژوهش به دو سؤال زیر پاسخ می‌دهد: اصالت ایرانی-تورانی نگارگر و بافت فرهنگیِ او، چه تأثیری بر خوانش شخصی وی از متن ادبی داشته و این خوانش چگونه در بازنمایی تصویری داستان تأثیر گذاشته است؟
هدف: درک میزان تأثیر اصالت و بافت فرهنگی اجتماعیِ نگارگر، در نوع بازنمایی متن ادبی با ریشه‌ای غیرایرانی هدف پژوهش حاضر است.
روش پژوهش: رویکرد تحقیق، کیفی است. داد‌ه‌های آن بر پایه اطلاعات کتابخانه‌ای، پایگاه‌های اطلاعاتی علمی به‌دست آمده و روش ارائه آن توصیفی و تحلیلی است. در تحلیل داده‌ها از نظریه نشانه‌شناختیِ بینامتنی مایکل ریفاتر استفاده شده است.
یافته‌ها: در نتیجة حاصل از این پژوهش می‌توان بیان کرد که نگارگر بافت فرهنگیِ متن ادبی که شامل نگاه مادی و زمینی به مقولة «عشق»، مولد بودن مردان در هرگونه فرهمندی و تصمیم‌گیری است را در خوانش شخصی خود، حل کرده و نگاهی ایرانی تورانی را که در آن زن، ماهیتی «فاعل و فعال» در عشق، تصمیمات و صحنه‌های اجتماعی دارد، به نمایش گذاشته است.

کلیدواژه‌ها


- Allen, G. (2001). Intertext (P. Yazdanjoo, Trans). Tehran: Markaz.
- Atash, A. (1954). A lost Masnavi from the Ghaznavid period-Vargheh and Golshah Ayouki. Journal of the Faculty of Literature, University of Tehran, (4), pp. 1-13.
- Bakhtortash, N. (2001). Mysterious sign: the wheel of the sun or the wheel of the seal. Tehran: Forouhar.
- Canby, Sh. (2012). Iranian painting(M. Hosseini, Trans). Tehran: University of Arts.
- Carnoy, A.J. (2004). Iranian mythology(A. Tabatabai, Trans). Tehran: Scientific and Cultural Press.
- Chandler, D. (1999). Fundamentals of Semiotics(M. Parsa, Trans). Tehran: Surah Mehr.
- Dadkhah, M, Hajizade, K, Afkhami, B, & Shahbazi Shiran, H. (2020). The Images of Women in the Paintings of the Tabriz School and Safavid Texts. Women in Culture and Art, 12 (2), pp. 267-287.
- Farzaneh, M A. (1979). Dede Qoqort. Tehran: Farzaneh Publications.
- Freud, S. (2011). Totem and Taboo. Tehran: Ordibehesht.
- Gholam Hosseinzadeh, Gh H, Obaid Saleh Obaid, Y, Roshanfekr, K, & Radfar, A. (2011). A comparative study of the romantic themes of the story of Vargheh and Golshah Ayouki with the original Arabic narration. Quarterly Journal of Comparative Language and Literature Research, 2(1), pp. 43-69.
- Hall, J. (2008). Dictionary of Symbols in East and West Art(R. Behzadi, Trans). Tehran: Scientific and cultural publications.
- Hasanvand, M K, & Shamim, S. (2014). A study of the motif of the lotus flower in the art of Egypt, Iran and India. Jelve Honar, 6 (11), pp. 22-40.
- Hinels, J. (1989). Understanding Iranian mythology. By Jaleh Amoozgar and Ahmad Tafazli. Tehran: Cheshmeh.
- Hinels, J. (2007). Culture of myths and fables in Persian literature. Tehran: Contemporary Culture.
- Ibn Fadlan, Ahmad. (1964). Travelogue(A. Tabatabai, Trans). Tehran: Iranian Culture Foundation.
- Ibn Nadim, Muhammad ibn Ishaq. (2002). Al-Fihrist(R. Tajdad, Trans). Tehran: Asatir.
- Ips̨iroglu, MS, & Eyuboglu, S. (1961). Turkey: Ancient miniatures. New York Graphic.
- Karimzadeh Tabrizi Khoei, M A. (1991). Biography and works of ancient Iranian painters (and some famous Indian and Ottoman painters) (Vol. 3). London: Mostofi Publications.
- Khodaei, M Z, Karimi, S, & Yar Ahmadi, M. (2011). Take a look at the evolution and symbolism of the idol. Iranian Journal of Cultural Research, (14), pp. 109-132.
- Kitsi, J. (2006). Mythology and semiotics in connection with oriental carpets (translated by Minoo Bahrami). Ketab-e- Mah Honar, (95-96), pp. 142-147.
- Marzban, P. (1992). Illustrated Culture of Visual Arts. Tehran: Soroush.
- Meqdadi, B. (2014). Encyclopedia of Literary Criticism from Plato to the Present. Tehran: Cheshmeh Publishing.
- Mohammad Panah, B. (2008). Turks in history. Tehran: Sabzan Publishing.
- Mokhber Dezfuli, F. (2005). Turks from Shamanism to Islam. Islamic history and civilization, 1(1), pp. 49-61.
- Montazeri Moghadam, H. (2005). Types of marriage in the pre-Islamic era. Journal of Islamic History in the Mirror of Research, (8), pp. 127-159.
- Namvar Motlaq, B. (2015). An Introduction to Intertextuality: Theories and Applications. Tehran: Sokhan.
- Nikandish, B, Askari, Sh, & Chitasian, A H. (2018). Symbolism of the role of the bird in the carpets of Iran and India. paykareh, 7(14), pp. 37-50.
- Niknami, P, Yousefipour Kermani, P, & Ghafouri Mehdiabad, F. (2019), Analysis of the story of Vargheh and Golshah based on the critique of archeology. Quarterly Journal of Lyrical Language and Literature, 9(33), pp. 109-127.
- Nouri, A, & Mehrpooya, H. (2018). Investigating the role of rams in Turkmen carpets from a historical and ritual perspective. Jelve Honar, 10(3), pp. 69-78.
- Pakbaz, R. (2013). Iranian painting: from long ago to today. Tehran: Zarrin and Simin.
- Rashidi, M, Taheri, A. (2019). A Study on the Influence of Social and Cultural Developments of the Safavid and Qajar Eras on the Body and Visage Paintings of Women. Women in Culture and Art, 11 (2). Pp. 271-286.
- Riffaterre, M. (1978). Semiotics of Poetry(1st ed). Bloomingston: Indiana University Press.
- Riffaterre, M. (1983). Text Production(1st ed). New York: Columbia University Press.
- Ruholamini, M. (1989). Fundamentals of Anthropology(3rd ed). Tehran: Attar.
- Saadi, Sheikh Mosleh al-Din. (1941). Saadi's generalities(M A. Foroughi, corrected). Tehran: Brokhim Publications.
- Safa, Z. (1964). Vargheh and Golshah Ayouki. Tehran: University of Tehran Press.
- Sojudi, F. (2014). Applied semiotics. Tehran: Alam Publishing.
- Suhrawardi, Shahabuddin Yahya. (1994). Collection of works by Sheikh Ishraq. Correction, introduction and introduction by Seyed Hossein Nasr(Vol. 3). Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
- Tajadod Dilmeh, A. (2016). Totemism and the representation of religion and its motifs in the culture and art of the Turkmen people(Master Thesis in Art Research). Faculty of Art and Architecture, Sistan and Baluchestan University, Sistan and Baluchestan, Iran.
- Tajvidi, A. (1973). Iranian painting from the earliest times to the Safavid era. Tehran: University of Tehran.
- Yahaghi, M J. (1990). Culture of myths and fictional allusions. Tehran: Soroush Publishing.