جستاری در جنبش هنر نوگرای ایران در نقاشی‌خط (بر پایه گرایش به سویه‌های هنر سنتی و مدرن)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

بیان مسئله: این مقاله در پی آن است که جنبش هنر نوگرای ایران در بافت تاریخی خود بررسی کرده و به ریشه‌ها و زمینه‌های بروز آن نگاهی بیندازد تا بنیان‌های نوجویانه نقاشی مدرن ایران به‌ویژه نقاشی‌خط را روشن نماید. خوشنویسی که دارای پیشینه‌ای مقدس است و با نگارش کتاب الهی ارتباط دارد، سیر تاریخی خود را از قرون گذشته با سابقه‌ای پربار تا سکولارشدن مستمراً پی‌گرفته و با فراز و نشیب‌های پشت‌سر گذاشته  یک وجه آن به نقاشی‌خط‌هایی منجر شده که در جای خود قابل تأمل و بررسی‌اند. در این بررسی مشخصاً به این سوال که رخداد سویه‌های سنتی ومدرن نقاشی خط ایران چگونه بوده داده پاسخ داده خواهد شد. این پژوهش مسئله این مقاله، آن است که چگونه نقاشی‌خط (جنبش لتریسم ایران) را در هنر معاصر ایران بر پایه دوگانه هنر سنتی و مدرن می‌توان طبقه‌بندی کرد؟ نقاشی خط با طبقه بندی دوگانه هنر سنتی و نوگرا چه ویژگی هایی دارند؟
هدف: این نوشتار، در جهت مطالعات سبک‌شناختی و اقامه بحث فرهنگ بصری ایران بوده و در پی آن است که جنبش لتریسم ایران را براساس رویکرد سنتی و مدرن در قالب نقاشی‌خط طبقه‌بندی نماید.
روش پژوهش: شیوه این پژوهشِ بنیادی، کیفی با روشی توصیفی-تحلیلی است. در گردآوری داده‌ها از مطالب و منابع کتابخانه‌ای و مطالعه بصری آثار مربوطه بهره برده است.
یافته‌ها: دستاورد این مقاله روشن می‌سازد که نقاشی‌خط در پیروی از جنبش مدرن«لتریسم» در غرب، در جنبش سقاخانه با رویکردی هویت‌محور با استقبال گسترده‌ای از سوی هنرمندان مواجه شد که به دو گونه سنتی و نوگرا یا رویکرد خوشنویسانه و نقاشانه بخش شده ‌است.

کلیدواژه‌ها


- Ahsaee, M. (1986). Mohammad Ahsaee, a calligrapher and a pioneer of calligram art. Kihan Farhangi magazine, (29), p. 48.
- Ali Mohammadi Ardakani, J. & Pajouheshfar, P. (2015). Analyzing the representation of the traditionalist approach in calligram works of the 1380s (SH) of Iran. Negare Scientific-Research Quarterly, (35), pp. 79-91.
- Ghelichkhani, H. (2009). Calligram in conversation with master Seyyed Mohammad Ahsaee. Ketab Mah Honar Magazine, )71-72(, pp. 3-7.
- Hosseinirad, A. M. & Khalili, M. (2012). Investigating the role of intellectual and government movements in the nationalist approach of modernist painting during the Pahlavi era. Fine Arts - Visual Arts Magazine, 4(49), pp. 5-8.
- Keshmirshekan, H. (2012). Letterism and the modern calligram movement. Honare Farda, Contemporary Art Magazine, (8-28), pp. 28-35.
- Keshmirshekan, H. (2014). Contemporary Iranian Art: Roots, new perspectives. Tehran: Nazar Publishing House.
- Khazaie, M. (2006). Mystical epic art, an introduction to holy defense posters. Art Month book, (95), pp. 18-21.
- Mashhadi, S. A. (1994). The treatise of Sarat al-Sotour, (by Hamidreza Ghelichkhani). Tehran: Rozeneh Publications.
- Mohajer, M. (2011). Textuality in Iranian Art, Behnam Kamrani's conversation with Aghdashloo and Mehran Mohajer. Honar Farda Magazine, (27), pp. 112-116.
- Pakbaz, R. & Emdadian, Y. (2011). Pioneers of Iran's Modernist Art, Hossein Zenderoodi. Tehran: Mahriz Publishing House.
- Pakbaz, R. (2005). Iranian painting from ancient times to now. Tehran: Zarin and Simin publications.
- Razavi Fard, H. (2014). Globalization in calligraphy; Analysis and review of modern calligraphy in Iran with an emphasis on calligram. Art Book Criticism, 20(1&2), pp. 221- 240.
- Rezaei, E. (2018). From the confusion of calligram to a dialect called Khatashik. Tehran: Sohrab Publishing House.
- Shad Qazvini, P. (2009). An analysis of modernist painting trend in the biennials of painting in Tehran from 2008 to 2009. Art and Architecture: Jaloh Art magazine, (2), pp.47-56.
- Sharifi Zindashti, B. & Oji, M. (2009). New and original school script in contemporary Iranian art. Ketab Mah Honar Magazine, 135(8), pp. 30-37.
- Teimouri, K. (2012). Great Iranian calligraphers, Reza Mafi (1322-1361 SH). Art and Architecture, Roshd Art Education Magazine,13, pp. 14-27.