تحلیل معنا در قالیچه‌‌های محرابی صفوی با تأکید بر آرای میکه بال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیارگروه صنایع دستی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

چکیده

بیان مسئله: از آنجا که بسیاری از محققان در هنرهای سنتی قائل به‌معنای واحدی هستند، به ‌نظر می‌رسد در این هنرها کمتر می‌توان اذعان به تکثیر معنا داشت؛ زیرا گمان بر آن است این هنرها بر مبنای اصولی خاص طراحی شده‌اند؛ از جملۀ این هنرها، قالیچه‌های محرابی بافته ‌شده در دوره صفویه است. پژوهش‌های انجام ‌شده با ارجاع به نشانه‌های کلامی موجود در قالیچه‌ها، به کاربرد عبادی آنان اشاره دارد. در این تحقیقات به این مهم تأکید شده که از کنار هم قراردادن اجزای مختلف در قالیچه‌ها می‌توان به‌معنای ثابت دست یافت؛ با این وجود، پس از بررسی قالیچه‌ها مشخص گردید در خوانش برخی از قالیچه‌ها بخش‌هایی از متن برای دریافت معنای کلی نادیده گرفته شده است. حال سؤال این است، که تأکید بر این جزییات، چه تأثیری بر خوانش متن خواهد داشت؟
هدف: خوانش قالیچه‌های محرابی و تأکید بر جزییات به‌ حاشیه رانده ‌شده هدف این پژوهش است.
روش پژوهش: قالیچه‌های مورد نظر در این پژوهش با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با تأکید بر دیدگاه میکه بال مبنی بر ناف تصویر بررسی می‌‌گردند. اطلاعات این پژوهش به‌شیوه کتابخانه‌ای گردآوری شده است.
یافته‌ها: با توجه به آرای میکه بال، که از جمله نظریه‌پردازان قائل به خصلت چندمعنایی در هنر است، می‌توان به این نتیجه رسید که در همه هنرهای سنتی نمی‌توان قائل به‌معنای کلی و ثابت بود. محققان در برخی از هنرهای سنتی مانند قالیچه‌های محرابی دوره صفویه برای رسیدن به‌معنای ثابت، قسمتی از متن را نادیده گرفته‌اند؛ بنابراین از آنجا که تأکید بر جزییات یا حتی حضور یک لکه رنگ دیده ‌نشده در تصویر توسط مخاطب می‌تواند معنا را تغییر دهد، در فرآیند خوانش هنرهای صناعی، سنتی و حتی دینی نیز معنا به تعویق می‌افتد. در قالیچه‌های محرابی نیز می‌توان قائل به تکثر معنا بود.

کلیدواژه‌ها


- Azhand, Y, Namour Motlagh, B, & Erfanmanesh, S. (2020). Analysis of meaning in the altar rug in the Metropolitan Museum using iconology method. Chemistry of Art (Kimiaye Honar), 9(37), pp. 71-85.
- Bal, M. (1999). Quoting Caravaggio: contemporary art, preposterous history. Chicago: University of Chicago press.
- Bal, M. (2001). Looking in: the art of viewing)With an introduction by Norman Bryson(. Amesrerdam: G+B arts international.
- Bassam, J. (2007). Dream of paradise - The art of carpet weaving in Iran. Tehran: Ministry of Defense and Armed Forces Support. ETKA Organization.
- Bryson, N. (2001). Art and intersubjectivity. In: looking in: the art of viewing. Lodon: Routledge.
- Burckhardt, T. (1991). Immortality and art (S. M. Avini, Trans.). Tehran: Barg Publications.
- Burkel, J, & Burkel, D. (2010). Carpets of Iran: weaving and techniques of nowadays (G. Barzin, Trans.). Tehran: Goya Art Culture House.
- Cassirer, E. (1994). An essay on man: An introduction to a philosophy of human culture (B. Naderzadeh, Trans). Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
- Chitsazian, A.H. (2003). Investigating the reasons for the continuation and flourishing of Iranian carpet weaving in the Islamic era. Art Teacher Quarterly, 1(3), pp. 45-60.
- Erfanmanesh, S. (2020). Iconological analysis of altar rugs in the Safavid period (Teses Phd comparative analytical history of Islamic art). Faculty of Higher Arts - Visual Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
- Erfanmanesh, S, Azhand, Y, & Namvar Motlagh, B. (2021). Meaning analysis of the altar rug of "Suleiman the Prophet" using iconology method. Journal of Fine Arts-Visual Arts, 26(3), pp. 99-108.
- Frances, M. (1999). Some Wool Pile Persian-Design Niche Rugs. International Conference on Oriental Carpet Danville, 5(2), pp. 36-75.
- Hajizadeh, M. A, Khajeh Ahmad Attari, A, & Azimi Nejad, M. (2016). Comparative study of design and motif in altar rugs of Safavid and Qajar periods. Great Khorasan Journal, 7(25), pp.51-72.
- Hesami, V, & Babarekat, S. (2017). Study of fish symbol and application of its form in Safavid and Qajar carpets. Bi-Quarterly Journal of Islamic Art (Negarine Honar-e Eslami), 4(14), pp. 47-62.
- Nasri, A. (2018). Image and Word: Approaches to Iconology. Tehran: Cheshmeh.
- Nasiri, M.J. (2010). The eternal legend of Iranian carpets. Tehran: Mirdashti Cultural Center.
- Panofsky, E. (2012). On the problem of describing and interpreting work of the visual Arts (Lorenz & J. Elsner, Trans). Critical Inquiry, 38(3), pp. 467-483.
- Panofsky, E. (2018). Perspective as symbolic form (M. Sepahi, Trans.). Tehran: Cheshmeh.
- Qani, A, & Mehrabi, F. (2019). Investigation and analysis of visual elements of Safavid prayer rugs based on Gérard Genette's views. Negare Quarterly, 14(52), pp. 69-83.
- Rampley, M. (2008). The poetics of image: art history and rhetoric of interpretation. Marburger Jahrbuch fur Künstwissenschaft, (35), pp. 7-30.
- Reed, S. (1972). Oriental Carpets and Rug. Hong Kong: Octopus Book Limited.
- Rogers, J.M, & Tezcan, H. (1987). The Topkapi Saray Museum Carpets. Uk: Thames & Hudson Ltd.
- Rose. G. (2015). Method and methodology of image analysis (J. Akbarzadeh Jahromi, Trans.). Tehran: Institute of Culture, Art, and Communication.
- Shayestehfar, M. (2005). Application of religious concepts in Safavid carpet calligraphy. Islamic Art Research, 2(3), pp. 25-38.
- Sabahi, S.T. (2019). Kerman: Five centuries of carpet weaving in Kerman. Tehran: Gouya House of Culture and art.
- Sabbaghpour, T, & Shayestehfar, M. (2009). Interpretation of symbolic meanings of fish motifs in Safavid period carpets according to Rumi's Masnavi. Goljam, 5(12), pp. 31-54.
- Yavari, H, Shirazi, A.A, & Akbari, M. (2015). Investigating Safavid and Qajar period carpets. Tehran: Sayeban-e Honar.