بررسی تطبیقی تمبرهای پستی یا موضوع گونه‌های جانوری درحال انقراض ایران و جهان برمبنای فهرست(IUCN) (بررسی موردی هشت گونۀ جانوری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

بیان مسئله: یکی از رسانه‌های پرسابقه که مفاخر، نمادها، مناسک و مکنونات ملل را به‌نمایش می‌گذارد، تمبرهای پستی است. تمبرها علاوه‌بر نشان اعتبار مرسوله، نشان‌دهندۀ دغدغۀ فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ملت‌ها نیز هست یکی از این دغدغه‌ها ابَربحران‌های اقلیمی است که سرتاسر جهان را فراگرفته و بر‌مبنای گزارش‌های علمی و پژوهشی، ادامۀ زندگی بسیاری از گونه‌های جانوری به نقطۀ غیرقابل بازگشت رسیده است. براین اساس از دهه‌های متوالی، بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی به‌موازات تلاش‌های علمی و عملی، از ظرفیت‌های کارآمدِ حوزۀ هنر، جهت حساسیت‌بخشی در سطح ملی و جهانی بهره برده‌اند. یکی از این ظرفیت‌ها، انتشار تمبرهای پستی است. این پژوهش به‌مقایسۀ تطبیقی تمبرهای پستی گونه‌های جانوری انتشاریافته در ایران و جهان پرداخته و در نهایت به این سؤال پاسخ خواهد داد که بازخورد موضوع جانوران در حال انقراض در تمبرهای پستی ایران در مقایسه با دیگر کشورهای جهان چگونه بوده است؟
هدف: پژوهش حاضر با مطالعۀ موردیِ انتشار «تمبرپستی» حوزۀ زیست جانوری در خطر انقراض ایران، بر کار ویژۀ «هنرهای تجسمی» در راستای ایفایِ تعهدات ذاتی و آگاهی‌بخش در مقیاس داخلی و جهانی، تأکید و به مخاطبان و کارگزاران این حوزه شناخت لازم را ارائه میدهد.
روش پژوهش: این پژوهش کیفی است که به شیوه  توصیفی-تحلیلی «تمبرهای پستی» ۵۱ کشور جهان را با تمرکز بر هشت گونۀ جانوریِ در خطر انقراض که در فهرست مشترک سازمان حفاظت محیط زیست ایران و IUCN قرار دارد، با استفاده از منابع کتابخانه ای و داده‌های پایگاه‌های اطلاع‌رسانی، در چارچوب جداول ۸گانۀ تصویری، بررسی نموده است.
یافته‌ها: در پژوهش حاضر، مشخص گردید که ایران با وجود برخورداری از پیشینۀ کهن در حوزۀ هنرهای تصویری و ازجمله پیشگامی در انتشار تمبرهای پستی، در استفادۀ هوشمندانه از این ظرفیت هنری و فرهنگی در راستای اثرگذاری بر مردم و حاکمیت، برای حفاظت اثربخش از گونه‌های طبیعی، از بُعد کمی و نیز دامنۀ انتشار تمبرهای پستیِ گونه‌های جانوری، جایگاه شایسته‌ای ندارد. چنانکه در حد فاصل سال‌های۱۳۲۰ تا ۱۴۰۰ ه.ش فقط سه تمبر با موضوع گونه‌­های جانوری در خطر انقراض ایران منتشر شده است.

کلیدواژه‌ها


- ارجمند، سیروس. (1375). تاریخچۀ تمبر در دوران قاجار. ایران‌شناسی، 8(30)، صص 307-319.
- ارجمند، سیروس. (1375). تاریخچه تمبر در دورۀ پهلوی. ایران‌شناسی، 8(32)، صص. 746-756.
- برزگر، هدی. (1390). بررسی سنت‌های تصویری نگاره‌های ایران در طراحی تمبر پستی (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشدِ هنر نگارگری اسلامی). دانشکدۀ هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی، تبریز، ایران.
- بهمنی، هادی، عطایی، ایرج و مرادمند جلالی، عقیل. (1392). مقایسه شاخص‌های تنوع زیستی گونه‌های درختی در جنگل دارابکلا. علوم و تکنولوژی محیط زیست، ۱۵(۴)، صص. ۵۵-۶۴.
- رامی، مرجان. (1386). تمبر شیر و خورشید مشروطه. تاریخ معاصر ایران، 11(44)، صص. 56-73.
- سلیمانی حاجی‌کندی، معصومه. (1393). بررسی نشانه‌‌شناختی تمبرهای ایران از سال 1350 تا 1360 هجری شمسی (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد تصویرسازی). دانشکدۀ هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران.
- متولی، عبدالله؛ حسین‌آبادی فراهانی، شبنم. (1397). بررسی کارکردهای تمبر در دورۀ قاجار و پهلوی اول. فصلنامۀ پژوهش‌های تاریخی، 54(37)، دورۀ جدید 10(1)، صص. 79-94.
- محمدی، علیرضا و الماسیه، کامران. (1401). تعارض انسان و خرس قهوه‌اای در جنوبی‌ترین حد پراکنش آن در ایران. محیط زیست طبیعی، 75(4)، صص. 539-550.
- Mokanaki, M.E., Breitenmoser,U., Kiabi, B., Masoud, M.R. & Bench, E. (2013). Persian leopards in the Iranian Caucasus: a sinking ‘source’ population. Catnews, (54), pp. 22-27.
- Strona, G & Bradshaw, Coery.J.A. (2018). Co-extinctions annihilate planetary life during extreme environmental change. Nature,8(16724), pp. 1-12.
- Tallefson, J. (2019). One million species face extinction. Nature, 596, pp. 171.