تحلیل ساختار فرمی و زیباشناختی قالی «لیلیان و ریحان»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فرش، دانشکده هنر، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

2 استادیار گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

چکیده

بیان مسئله: قالی لیلیان از برندهای مهم قالی ایران و خمین در دوران قاجار است که از پژوهش و معرفی محروم مانده است. امروزه اثری از قالی­‌های معروف لیلیان در بازارهای داخل یافت نمی­شود و طرح مشهور ریحان در خمین نیز به­‌صورت محدود بافته می­‌شود. از این‌رو، در پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی دو قالی لیلیان و ریحان از منطقه خمین پرداخته می‌­شود. بنابراین پرسش مطرح‌‌ شده در پژوهش حاضر این است که ساختار شکلی و زیباشناختی قالی لیلیان و ریحان چگونه است؟
هدف: هدف پژوهش حاضرتحلیل طرح‌های لیلیان و به‌طور استثنا طرح ریحان، ازحیث شاخص‌های فنی و ویژگی‌های زیباشناختی، به منظور شناسائی بهتر این دونوع قالی است.
روش پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی و از نوع توصیفی- تحلیلی است. شیوۀ گردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای و از پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر است.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که قالی لیلیان اغلب بدون لچک و ترنج و شامل ساختاری منحصربه‌فرد، متفاوت و متشکل از گل و بوته‌ها و گل‌دسته‌های محرابی و هلالی‌گون و نیز گلدان‌های متقارن و وارونه است و معمولاً گل‌دسته یا گل‌بوته‌ای جایگزین فضای لچک‌ها شده است. در برخی موارد نیز طرح‌های لچک و ترنج و ماهی درهم نیز در این نمونه‌ها دیده می‌شود. قالی لیلیان شامل نقوش گیاهی است و عاری از نقوش جانوری (حیوانی و پرندگان) و انسانی است. همچنین طرح بند ریحان از طرح‌های روستای ریحان است که دو نقشمایۀ مهم بَند که مُلّهم از بند (سَد= اِسِل، استل، استخر) بوده و نقشمایۀ بزکوهی که بازتابی از نقوش بزکوهی در سنگ‌نگاره‌های باستانی منطقۀ تیمره است از آرایه‌های مهم این طرح است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- Edwards, C. (1989). The Persian carpet (M. Saba, Trans.). Tehran: Farhangsara Publication. [In Pesian]
- Afrough, M. (2022). Analyzing the structural and aesthetic elements of the Sarouk carpets of the Claremont Collection. Paykareh, 12(28), 1-23. Doi: 10.22055/PYK.2022.17671. [In Pesian]
- Jooleh, T. (2011). A research on Persian carpets. Tehran: Yassavoli Publication. [In Pesian]
- Razmara, H. A. (1989). A Dictionary of Iranian Geography (Vol. 1). Tehran: Department of the Imperial Army of Iran. [In Pesian]
- Soltani Nejad A., Farahmand Borojeni, H., & Jooleh, T. (2010). Armenian and Irano-Armenian carpets: A comparative study. Goljam, 6(17), 27-51. [In Pesian]
- Shirzad, Gh. & Badaghi, E. (2016). Lilian, the center of Armenian villages in Khomeyn, Markazi province. Payman, 16(76), 55-83. [In Pesian]
- Sabahi, T. (2014). Ghalin (An abstract from the history and art of Oriental carpet weaving). Tehran: Honar-e Gooya and Khane Farhang Publication. [In Pesian]
- Farhadi, M. (1990). Kamareh letter (Vol. 1). Tehran: Amir Kabir Publication. [In Pesian]
- Nasiri, M. J. (1996). An overview of the art of carpet weaving in Iran. Tehran: Moalef Publication. [In Pesian]
- Yassavoli, J.(1996). An introduction to Persian carpets: A survey of the carpet-weaving industry in Persia. Tehran: Farhangsara (Yasavoli). [In Pesian]
- Karapetian, A. A. (2012). The history of Armenian carpets and the reflection of symbol in the originality of their design. Payman, 12(60), 7-50. [In Pesian]
- Wilborg, P. (2002). Chahar Mahal va Bakhtiari: Village, workshop, and nomadic carpets of Western Persia. J. P. Willborg AB Publisher.