A Study of the Design, Pattern, Color and Weaving Characteristics of Arab Khamseh Nomadic Carpets Settled in the Villages of Sarchehan (Case Study: Ghani Clan)

Document Type : Original Article

Authors

1 Department of Art, Faculty of Art & Architecture, Shiraz University, Shiraz, Iran

2 Department of Art, Faculty of Art & Architecture, Shiraz University, Shiraz, Iran.

Abstract

Problem Definition: The Khamseh tribe along with the Qashqai society is considered as a carpet producing tribe in the Fars province. The Ghani clan of the Arab Khamseh tribe is one of the most famous carpet weaving clans. This clan have settled in the villages of Sarchehan city during the last three decades and carpet weaving has continued in these villages since their establishment. This article seeks to answer the following question: what is the current situation of carpet weaving in Sarchehan villages in terms of design, patterns, color and weaving structure?
Objective: Identifying the technical and formal characteristics of hand-woven carpets in the settled villages of the Arab Khamseh tribes in the Sarchehan area.
Research Method: This research has been conducted in a descriptive-analytical manner, apart from the historical sections obtained through library study, most of the information in the article is based on field research obtained from the region. In the specialized part of this research, analysis of the artifacts is carried out.
Results: Findings of the research based on the analysis of 28 carpets show that the medallion designs; three medallions, four medallions, multi medallions are mains composition. Herbal, animal and human motifs are woven geometrically and modeled on the surrounding nature, as well as based on their beliefs and convictions. In recent samples, the number and variety of designs have been reduced and non-geometric designs have been used naturally. Technically, symmetrical knots are used. The raw materials are wool (warp, weft, pile) and the warp making is fixed; also, the fibers were dyed with chemicals.

Keywords

Article Title [Persian]

مطالعه ویژگی‌های طرح و نقش، رنگ و بافت قالی‌های عشایر عرب خمسه اسکان‌ یافته در روستاهای شهرستان سرچهان (مطالعه موردی: طایفه غنی)

Authors [Persian]

  • اشکان رحمانی 1
  • مجیدرضا مقنی پور 1
  • حسین تفکری 2
1 استادیار گروه هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
2 کارشناس فرش، گروه هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
Abstract [Persian]

بیان مسئله: ایل خمسه به‌همراه ایل قشقایی از ایلات تولیدکننده قالی در استان فارس محسوب می‌گردد. طایفه غنی از ایل عرب خمسه از معروف‌ترین طایفه قالی‌باف این ایل می‌باشد. این طایفه در طول سه دهه اخیر به‌صورت خودجوش و هدایت شده در روستاهای شهرستان سرچهان ساکن شده‌اند. از زمان اسکان تاکنون، قالی‌بافی در این روستاها ادامه داشته است. این مقاله به‌دنبال پاسخ‌دهی به این پرسش هست که وضعیت کنونی قالی‌بافی طایفه غنی در روستاهای سرچهان از نظر طرح و نقش، رنگ و ساختار بافت چگونه است؟
هدف: شناسایی ویژگی‌های فنی و فرمی قالی طایفه غنی اسکان یافته در روستاهای سرچهان هدف این پژوهش می‌باشد.
روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و انتخاب نمونه‌ها تصادفی بوده است، به‌جز بخش‌های تاریخی که از طریق مطالعه کتابخانه‌ای به‌دست آمده، بخش اعظم گردآوری اطلاعات مقاله بر پژوهش‌های میدانی استوار است که از منطقه به‌دست آورده شده است و در بخش تخصصی این پژوهش ابزار گردآوری اطلاعات کارت مشاهده می‌باشد.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش بر اساس تحلیل ۲۸ تخته قالی نشان می‌دهد طرح ترنجی، لچک‌ ترنجی، سه‌ ترنجی، چهار‌ ترنجی و چند ترنجی (ترنج دو ردیفه) از اصلی‌ترین و متنوع‌ترین طرح قالی این طایفه می‌باشد که در آن ترنج‌ها به‌هم پیوسته و در نمونه لچک‌دار نیز لچک‌ها به‌هم پیوسته هستند، نقوش گیاهی، جانوری و انسانی به‌شکل هندسی و الگوپذیری از طبیعت پیرامون و همچنین با تکیه بر باورها و اعتقادات آن‌ها بافته شده، نقوش مرغ و درخت به اشکال گوناگون از بسامد بیشتری برخوردارند. و در نمونه‌های متأخر از تعدد و تنوع نقوش کاسته شده و نقوش غیرهندسی به‌صورت طبیعی استفاده شده است. از نظر فنی، ساختار بافت با استفاده از گره متقارن، مواد اولیه پشمی (تار، پود، پرز) و چله‌کشی ثابت می‌باشد. الیاف به‌کار رفته با مواد شیمیایی رنگرزی شده که رنگ زمینه تمام قالی مورد بررسی لاکی بود.

Keywords [Persian]

  • قالی
  • عرب خمسه
  • شهرستان سرچهان
  • عشایر
  • عرب غنی

References

- آذرپاد، حسن و حشمتی رضوی، فضل‌اله. (1372). فرشنامه ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی(پژوهشگاه).
- ادواردز، آرتورسیسیل. (1368). قالی ایران(ترجمه مهین‌دخت صبا). تهران: فرهنگسرا.
- افروغ، محمد. (1394). خلاقیت و نوآوری، پشتوانه کارآفرینی در دست‌بافته‌های عشایر قشقایی. فرهنگ مردم ایران، ۱(40 و 41)، صص. 150-127.
- افشار سیستانی، ایرج. (1366). مقدمه‌ای بر شناخت ایلها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران(جلد ۲). تهران: مؤلف.
- ایوانف، میخائیل‌سرگی‌یویچ. (1385). عشایر جنوب(ترجمه کیوان پهلوان و معصومه داد). تهران: آرون.
- پرهام، سیروس. (1364). دست‌بافته‌های عشایری و روستایی فارس(جلد ۱). تهران: امیرکبیر.
- پرهام، سیروس. (1371). دست‌بافته‌های عشایری و روستایی فارس. (جلد دوم). تهران: امیرکبیر.
- پرهام، سیروس. (1375). شاهکاری قالی‌بافی فارس. تهران: سروش.
- پرهام، سیروس. (۱۳۸۳). تازه‌های عرب‌جنی. فرش دستباف ایران، (۲۳-۲۴)، صص. ۲۲-۲۹.
- پرهام، سیروس. (۱۳۸۳). راز و رمز طرح­های عرب جنی(ترجمه هوشنگ رهنما). فرش دستباف ایران، (۲۳-۲۴)، صص. ۱۴-۲۴.
- پشوتنی‌زاده، آزاده. (1397). نقش پادشاه و ملکه جنیان در فرش عرب جنی فارس. گلجام، 14(33)، صص. 50-21.
- دادور، ابوالقاسم، رسولی، اعظم. (1389). تحلیلی چند بر قالیچه‌های عرب جنی فارس. گلجام، 6(15)، صص. 80-55.
- رفیع‌فر، جلال‌الدین و قربانی‌ریگ، رضا. (1386). تغییرات فرهنگی از کوچ به اسکان (نمونه موردی عشایر تالش در طول سه نسل). مطالعات جامعه شناختی، ۳(31)، صص 80-57.
- ژوله، تورج. (1381). پژوهشی در قالی ایران. تهران: انتشارات یساولی.
- سهام‌پور، هوشنگ. (1377). تاریخچه ایلات و عشایر عرب خمسه. شیراز: کوشا مهر.
- شهبازی، عبدالله. (1369). مقدمه‌ای بر شناخت ایلات و عشایر. تهران: نشر نی.
- شیرازی، علی‌اصغر، کشاورز، حسام و آیت‌اللهی، حبیب‌الله. (1392). بررسی ویژگی‌های نقش‌پردازی، رنگ‌آمیزی و بافتار قالی‌ خورجین‌های عرب جباره فارس. گلجام، ۹(24)، صص. 54-27.
- صباحی، سید طاهر. (1393). قالین (تاریخ و هنر قالی‌بافی مشرق زمین)(جلد ۱). تهران: خانه فرهنگ و هنر گویا.
- مبینی، مهتاب و اسکندری، انسیه. (1394). بررسی طرح و نقش قالی طایفه گشنی و مقایسه آن با قالی‌های ایل عرب. همایش ملی فرش دستباف خراسان جنوبی، دانشگاه بیرجند.
- مرکز آمار ایران. (۱۳۹۸). سرشماری عشایر کوچنده کشور در سال ۱۳۸۷.
- Housego, J. (1978). Tribal Rugs; An İntroduction to the Weaving of the Tribes of İran. London: Van Nostrand Reinhold Company.
- Opie, J. (1992). .(Tribal Rugs; Nomadic and Village Weavings from the Near East and Central Asia. Portland: The Tolstoy Press.
- Opie, J. (1981). Tribes of Southern Persia, Late 19th Early 20th Century. Portland: James Opie Oriental Rugs.
 
Paykareh
Volume 10, Issue 25
December 2021
Pages 15-33

Files

History

  • Receive Date: 23 September 2021
  • Revise Date: 26 January 2022
  • Accept Date: 03 March 2022

Share

How to cite

Statistics