The Visual Signs of Affluence in the Single Figurative Paintings of the Court Women in the Zand and Qajar eras and their Comparison with the Paintings of the Isfahan School

Document Type : Original Article

Author

Department of Textile and Clothing Design, Faculty of Applied Arts, University of Art, Tehran, Iran

Abstract

Problem Definition: Royal figurative painting, a style of Persian painting formed during the Zand era, continued until the end of the reign of the third Qajar Shah in Iran. This type of iconography received much recognition during the 37-year reign of Fath-Ali Shah and such artworks followed fixed rules. Given that visual symbols are further manifested comparatively, the main question of the study is as follows: How are the visual signs of affluence in the single royal figurative paintings of court women of the Zand and Qajar eras in comparison with the Iṣfahān school of painting?
Objective: This study aimed to investigate the visual signs of affluence in the single royal figurative paintings of the Zand and Qajar eras restricted to the feminine custom.
Research Method: In this analytical-comparative study, stratified random sampling was used to select artworks from twelve royal figurative paintings to be studied in comparison with four miniatures from Iṣfahān school.
Results: Unlike the iconographies of women in Iṣfahān school, generally depicted in a reclined position in external spaces with simple and minimum backgrounds; during the Zand era and the first half of the Qajar era, women were painted in sitting, standing, dancing, and occasionally reclined positions in internal spaces with various kinds of foods, drinks and animals as signs of possessing wealth. In contrast with the preceding era, this pattern is not only defined in the style of painting but also in the view of opulence on the one hand and the female gender on the other.

Keywords

Article Title [Persian]

نشانه‌های تصویری تنعم در تک ‌پیکر نگاری‌های درباری زنانة عصر زند و قاجار در قیاس با نگارگری مکتب اصفهان

Author [Persian]

  • آمنه مافی تبار
استادیار گروه طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
Abstract [Persian]

بیان مسئله: پیکرنگاری درباری، سبکی در نقاشی ایرانی است که مقارن با دورة زند شکل گرفته و تقریباً تا پایان فرمانروایی سومین پادشاه قاجار دوام می‌آورد. این نوع پیکر‌نگاری در زمام‌داری طولانی‌ مدت فتحعلی‌شاه شناخته شده‌تر است و نمونه‌های آن از قواعد ثابتی پیروی می‌کند. از آنجا که نمادینه‌های تصویری در مقایسه وانمود آشکارتری پیدا می‌کند پرسش اصلی آن است، نشانه‌های تصویری تنعم در تک ‌پیکر نگاری‌های درباری زنانة عصر زند و قاجار، در قیاس با نگاره‌های مکتب اصفهان چگونه‌اند.
هدف: جستجو در نشانه‌های تصویری تنعم در تک ‌پیکر نگاری‌های عصر زند و قاجار است که به فرم زنانه محدود شده هدف این پژوهش است.
روش پژوهش: این مقاله با نمونه‌گیری احتمالی طبقه‌بندی شدة دوازده تابلو از پیکرنگاری‌های درباری در مقابله با چهار نگاره از مکتب اصفهان به شیوة تحلیلی ـ تطبیقی به مقصود خود دست پیدا می‌کند.
یافته‌ها: برخلاف پیکره‌های زنانه در مکتب اصفهان که معمولاً با حالت لمیده و در فضای خارجی بر زمینة ساده با حداقل فضا‌سازی به تصویر درآمده‌اند؛ در عصر زند و نیمة نخست قاجار، زنان با حالت‌های مختلف نشسته، ایستاده، حرکات موزون و البته کمتر لمیده؛ بیشتر قاب تصویر مبتنی بر فضای داخلی را به اشغال درآورده و انواع خوراک، نوشیدنی و حیوانات خانگی به نشانة مکنت در خدمت آن‌ها بوده است. اسلوبی که نه فقط در سبک نقاشی که در نگاه به دولتمندی از یک‌سو و جنسیت زنانه از سوی دیگر برخلاف دورة پیشین تعریف می‌شود.

Keywords [Persian]

  • نقاشی قاجار
  • نقاشی زند
  • پیکرنگاری درباری
  • مکتب اصفهان
  • نشانة تصویری
  • تنعم
  • مکنت

References

- آژند، یعقوب. (138۵). مکتب نگارگری اصفهان. تهران: فرهنگستان هنر.
- اسکارچیا، جیان روبرتو. (1376). هنر صفوی زند قاجار(ترجمه یعقوب آژند). تهران: مولی.
- پاکباز، رویین. (1385). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز(چاپ 5). تهران: زرین و سیمین.
- پوپ، آرتور اپهام. (1369). آشنایی با مینیاتورهای ایران(ترجمه حسین نیر). تهران: بهار.
- پوپ، آرتور اپهام. (1384). سیر و صور نقاشی ایران(ترجمه یعقوب آژند) (چاپ 2). تهران: مولی.
- جهانگرد، علی‌اکبر، شیرازی، علی‌اصغر و پوررضائیان، مهدی. (1394). تبیین نظریه واقع‌نگاری آرمانی در نگارگری قاجاری و پیوند آن با پیکرنگاری درباری. کیمیای هنر، 4 (16)، صص. 122- 107.
- حقیقت، عبدالرفیع. (1384). تاریخ هنرهای ملی و هنرمندان ایرانی (جلد 1، چاپ 2). تهران: کومش.
- خورسندی اکبرنژاد، ندا و خرازیان، لاله. (1399). جایگاه و طبقات اجتماعی زنان در پیکرنگاری درباری قاجار. ششمین همایش ملی پژوهش های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران. انجمن جمعیت‌شناسی ایران، تهران، ایران.
- دهقان، علی. (1389). موضوعات اقتصادی در ادبیات فارسی. اندیشه‌های ادبی، 2 (5)، صص. 193- 167.
- دیبا، لیلا. (1378). تصویر قدرت و قدرت تصویر. ایران‌نامه، (۶۷)، صص. 452- 423.
- رابینسون، ب. و. (1374). نقاشی پس از دوره صفویه. هنرهای ایران(گردآوری ر. دبلیو فریه، ترجمه پرویز مرزبان). تهران: فروزان‌فر.
- رابینسون، ب. و. (1384). هنر نگارگری ایران(ترجمه یعقوب آژند) (چاپ 2). تهران: مولی.
- سودآور، ابوالعلاء. (1380). هنر دربارهای ایران(ترجمه محمد شمیرانی). تهران: کارنگ.
- شهری، جعفر. (1369). تاریخ اجتماعی طهران در قرن سیزدهم(جلد 2، چاپ 2). تهران: رسا.
- طالب‌پور، فریده. (۱۳۹۲). تاریخ پارچه و نساجی در ایران(چاپ ۲). تهران: دانشگاه الزهرا.
- طاووسی، ابوالفضل. (1395). نگارگری (چاپ 10). تهران: سهامی خاص.
- علیمحمدی اردکانی، جواد. (139۲). همگامی ادبیات و نقاشی قاجار. تهران: یساولی.
- غیبی، مهرآسا. (1385). هشت هزار تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.
- فالک، اس. جی. (1393). شمایل‌نگاران قاجار (ترجمه علیرضا بهارلو). تهران: پیکره.
- فروغی، محمدعلی. (1377). اصول علم ثروت ملل (اولین کتاب علم اقتصاد در ایران). تهران: فروزان.
- فهیمی فر، علی اصغر، خدایار، ابراهیم و نریمی، مریم. (1394). تحلیل پیوندهای زیبایی‌شناختی شعر بازگشت و نقاشی پیکرنگاری درباری در دوره فتحعلی‌شاه قاجار. پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 3 (6)، صص. 156- 131.
- کارگر، محمدرضا و ساریخانی، مجید. (1390). کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی ایران. تهران: سمت.
- کنبی، شیلا. (1382). نقاشی ایران(ترجمه مهدی حسینی) (چاپ 2). تهران: دانشگاه هنر.
- کنبی، شیلا. (1393). رضا عباسی: اصلاح‌گر سرکش(ترجمه یعقوب آژند) (چاپ 3). تهران: فرهنگستان هنر.
- گری، بازل. (1385). نقاشی ایران(ترجمه عربعلی شروه) (چاپ 2). تهران: دنیای نو.
- مافی‌تبار، آمنه و کاتب، فاطمه. (1397). بازیابی طرح و نقش پارچه‌های عصر فتحعلی‌شاه قاجار با استفاده از پیکرنگاری درباری. پژوهش هنر، 8 (15)، صص. 106- 87.
- نوایی لواسانی، زهرا. (1392). نگاهی به نقاشی دوره قاجار. تهران: نیک خرد.
Paykareh
Volume 10, Issue 25
December 2021
Pages 34-49

Files

History

  • Receive Date: 13 October 2021
  • Revise Date: 09 February 2022
  • Accept Date: 05 March 2022

Share

How to cite

Statistics