Typology and Visual Analysis of Seyed Ali Akbar Golestaneh's Shikasta Script Writings

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD Student in the field of Comparative and Analytical History of Islamic art, Faculty of Arts,Shahed University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Painting, Faculty of Arts, Shahid University, Tehran, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Islamic Art, Faculty of Arts, Shahed University, Tehran, Iran.

4 Associate Professor, Faculty of Art and Architecture, Shiraz University, Shiraz, Iran.

Abstract

Introduction: Seyed Ali Akbar Golestaneh is one of the prominent Shikasta scriptwriters whose works and status in the history of calligraphy have been the focus of calligraphy artists and researchers. Considering the importance of this Shikasta-Nastaliq calligrapher's position, identifying his works' artistic features and styles still seems necessary. Accordingly, the present research deals with the typology and visual analysis of Seyed Ali Akbar Golestaneh's Shikasta script works in terms of good layout (ḥosn-e ważʿ) and composition (tarkīb). Identifying the typological and stylistic features of Seyed Ali Akbar Golestaneh's Shikasta script works with an emphasis on good layout (ḥosn-e ważʿ) and composition (tarkīb) is the primary goal of this research.
Research Method: The data for the present research has been collected using a library-based method and relying on the original images of the works in Murraqqaꞌs as well as calligraphic and printed pieces. The analysis in this research is conducted qualitatively using a visual analysis method based on the components of visual analysis of visual works and specialized concepts related to the principles and rules of calligraphy (observing Shikasta-Nastaliq script).
Findings: Golestaneh's Shikasta script works include two types of prose and verse texts. Multiple baselines or seatings (korsī) and overlaying (mounted letters and words) are the characteristics of his Linear-script writing (Satr Nevisi), which are directly related to the length of the line. Examples of Golestaneh's Shikata script writings, including a smaller number of his works, include pieces in Khafi Dang (small), executed in a double-diagonal script (Chalipa) and multi-direction form. From the beauty of disposition (ḥosn-e ważʿ) perspective, the trend towards the horizontal frame and seating (korsī), at the same time, multiple sub-seatings in most of the works, as well as multi-direction writing in some works, are the characteristics of Golestaneh's Shikasta Scriptwriting.
Conclusion: The dominant aspect of Golestaneh's works is the type of linear script (Satr Nevisi) and the tendency to write in Jali script. The inclination towards horizontal frames and seating (korsī) and, at the same time, multiple sub-seating are the dominant characteristics of his works. Two-Dang writing (Khafi and Jali) can also be seen in several of Golestaneh's works. Regarding simple-letter composition, the features of complex writing, the system of composition and arrangement of elongations (Mads), the tendency to alliance of circular and curved forms in both horizontal and stepped ways, and the composition of micro-elements (including repetition of similar and aligned movements, tangency, intrusion, and merging of letters with each other) in Golestaneh's works can be expressed.

Keywords

Article Title [Persian]

گونه‌شناسی و تحلیل بصری شکسته‌نویسی‌های سید علی اکبر گلستانه

Authors [Persian]

  • مهران بهزادی 1
  • سید رضا حسینی 2
  • امین ایرانپور 3
  • محمدصادق میرزاابوالقاسمی 4
1 دانشجوی دکتری رشته تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران، تهران، ایران.
2 استادیار گروه نقاشی، دانشکده‌ هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
3 استادیار گروه هنر اسلامی، دانشکده‌ هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
4 دانشیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز ایران.
Abstract [Persian]

مقدمه: سید علی‌اکبر گلستانه از شکسته‌نویسان صاحب ‌سبک و برجسته در خط شکسته است که آثار و جایگاه وی در تاریخ خوشنویسی بیش‌وکم مورد توجه هنرمندان و پژوهشگران خوشنویسی بوده است. نظر به اهمیت جایگاه این خوشنویس شکسته‌نستعلیق، شناسایی ویژگی‌های هنری و سبک‌آثار وی همچنان ضروری به‌نظر می‌رسد. با این ملاحظه، پژوهش حاضر به گونه‌شناختی و تحلیل بصری آثار شکسته‌نویسی سید علی‌اکبر گلستانه از نظر حسن وضع و ترکیب می‌پردازد. شناسایی ویژگی‌های گونه‌شناختی و سبک‌شناسانه‌ی آثار شکسته‌نویسی سید علی‌اکبر گلستانه با تأکید بر حُسن وضع و ترکیب، هدف اصلی پژوهش حاضر است.
روش پژوهش: داده‌های پژوهش حاضر به‌‌روش کتابخانه‌ای و با اتکا ‌به تصویر اصل آثار در مرقعات و قطعات خطی و چاپی گرد آمده است. نوع تحلیل در این پژوهش، کیفی و به شیوه تحلیل بصری است که براساس مؤلفه‌‌های تحلیل بصری آثار تجسمی و مفاهیم تخصصی مربوط ‌به آداب و قواعد خوشنویسی (ناظر بر خط شکسته‌نستعلیق) صورت گرفته است.
یافته‌ها: آثار شکسته‌نویسی گلستانه دو گونه متون منثور و منظوم را در بر می‌گیرد. کرسی چندگانه و سوارنویسی حروف و کلمات از ویژگی‌های سطرنویسی‌های وی است که با طول سطر نسبت مستقیم دارد. نمونه‌هایی از شکسته‌نویسی‌های گلستانه، که تعداد کمتری از آثار وی را دربر می‌گیرد، شامل قطعاتی در دانگ خفی است که به‌صورت چلیپایی و چندسویه اجرا شده‌اند. از نظر حسن وضع، گرایش به کادر و کرسی افقی، در عین حال کرسی‌های چندگانۀ فرعی در اغلب آثار و نیز چندسویه‌نویسی در برخی از آثار از ویژگی‌های شکسته‌نویسی گلستانه است.
نتیجه‌گیری: وجه غالب آثار گلستانه در گونۀ سطرنویسی و تمایل ‌به جلی‌نویسی است. گرایش به کادر و کرسی افقی و در عین حال کرسی‌های چندگانۀ فرعی، خصوصیات غالب آثار وی است. همچنین دودانگ‌نویسی (خفی و جلی) در شماری از آثار گلستانه دیده می‌شود. در مبحث ترکیب مفردات نیز ویژگی‌های پیچیده‌نویسی، نظام ترکیب و توزیع مدّات، گرایش به همنشینی دوایر به دو صورت افقی و پلکانی و ترکیب خرداندام‌ها (شامل تکرار حرکات مشابه و هم‌راستا، تماس، تداخل و ادغام حروف با همدیگر) در آثار گلستانه، قابل ‌بیان است.

Keywords [Persian]

  • شکسته‌نویسی
  • شکسته‌نستعلیق
  • سید علی‌اکبر گلستانه
  • حُسن وضع

References

- باباشاه الاصفهانی، میرزاحبیب. (۱۳۹۱). آداب المشق (به‌کوشش حمیدرضا قلیچ‌خانی). تهران: پیکره.
- سراج شیرازی، یعقوب بن حسن. (۱۳۷۶). تحفة المحبین (‌تصحیح کرامت رعنا حسینی و ایرج افشار). تهران: میراث مکتوب.
- سفیدآبیان، حمید. (۱۳۹۱). بوستان گلستانه. تهران: سفیدآبیان.
- فرید، امیر. (۱۴۰۱). شیوه‌های مرسوم شکسته‌نویسی در دورۀ قاجار. پیکره، (27)، 94-81.
 DOI: 10.22055/PYK2022.17669.
- فضائلی، حبیب‌اله. (۱۳۷۶). اطلس خط. تهران: سروش.
- قلیچ‌خانی، حمیدرضا. (۱۳۹۲). درآمدی بر خوشنویسی ایرانی. تهران: فرهنگ معاصر.
- قلیچ‌خانی، حمیدرضا، ملک‌زاده، مجتبی، جدی، محمدجواد و حامدی، محمدحسن. (۱۴۰۰). گزیده ای از آثار گنجینه موزه خوشنویسی ایران. تهران: سازمان زیباسازی شهرداری تهران.
- مرقع رنگین. (۱۴۰۲). مرقع رنگین، مجلد ۳ (به‌اهتمام شورای ارزشیابی و عالی انجمن خوشنویسان ایران). تهران: انتشارات سبزه.
- معنوی راد، میترا. (۱۳۹۲). تعامل ساختار و سبک در شکسته نویسی شفیعا، درویش و گلستانه. فصلنامه نگره، (۲۷)27، 34-20.
- مشعشعی، رضا. (۱۳۷۵). گلستانی از گلستانه. تهران: یساولی.
- مشعشعی، غلامرضا. (۱۳۹۱). احوال و آثار درویش عبدالمجید طالقانی. تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
- ملک‌زاده، مجتبی. (۱۳۸۵). سطر. تهران: پیکره.
- میرزاابوالقاسمی، محمدصادق. (۱۳۹۴). آداب مهرنویسی در تمدن اسلامی. تهران: کتابخانۀ ملی.
- هاشمی‌نژاد، علیرضا. (۱۳۹۳). سبک شناسی خوشنویسی قاجار. تهران: فرهنگستان هنر.
- همایون‌فرخ، رکن‌الدین. (۱۳۶۵). هفت برگ گل از گلستانه. تهران: نقره.
Paykareh
Volume 13, Issue 35
April 2024
Pages 58-74

Files

History

  • Receive Date: 16 November 2023
  • Revise Date: 10 February 2024
  • Accept Date: 12 February 2024

Share

How to cite

Statistics