Document Type : Original Article
Authors
1 Associate Professor of Graphics Department, Faculty of Arts, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
2 M A Art Research, Faculty of Arts, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
Abstract
Keywords
Main Subjects
Article Title [Persian]
Authors [Persian]
مقدمه: در حوزۀ آثار تجسمی، ایرانی بودن همواره دغدغۀ برخی از هنرمندان این حوزه بوده که این مهم بعضاً با عناصر نمادین ایرانی یا عناصر منتسب به ایران با دلالت صریح یا ضمنی بهتصویر درآمده است. علاوهبر عناصر بصری، رنگ نیز بهعنوان عنصری مستقل در خصوص بازنمایی مفهوم ایرانی بودن نقشآفرین بوده است. اما اینکه از نظر هنرمند ایرانی چه رنگی نشان ایرانی بودن است، یا بدین منظور بیشتر استفاده شده یا نقاشان بر آن بهعنوان رنگ ایرانی توافق داشتهاند، مسألۀ این پژوهش است. این موضوع در رشتههای دیگری محور بحث بوده، اما این پژوهش با هدف شناخت رنگهای پرتکرار در نقاشیهای که موضوع آنها ایران بوده بهتحریر درآمده و بهسؤال چیستی رنگهای بهکار برده شده برای مفهوم ایران؟؛ در آثار برخی از نقاشان دهۀ ۷۰ تا ۹۰ ایران و چگونگی کاربرد این رنگها پاسخ داده میشود.
روش پژوهش: دادههای این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانهای، پایگاههای اطلاعاتی و مقالات نشریات معتبر علمی، گردآوری شده و بهشیوۀ تحلیل محتوای بصری با گردآوری آثاری از نقاشان دهۀ ۷۰ تا اواخر دهۀ ۹۰ ایران، به کمک نرمافزارهای تفکیک رنگ این آثار تحلیل و پربسامدترین رنگها مرتبط با ایران مشخص و سپس تفسیر شدهاند.
یافتهها: نقاشان ایرانی در آثاری که بهنام ایران یا برای این مفهوم خلق کردهاند با توجه به تکنیک و شیوۀ کار خود در آثارشان علاوهبر شکل از رنگ هم برای بازنمود مفهوم ایران بهره گرفتهاند که در این میان با در نظرگیری سه رنگی که بیشترین کاربرد را در این زمینه داشته، نخست طیف رنگهای زرد (نخودی- خاکی) سپس طیف آبی تیره و روشن و پس از آن طیف محدودۀ قرمزلاکی (زرشکی- آلبالویی) بوده است. همچنین از میان آثار ۱۰ نقاش بررسی شده، ۷ نقاش بههمراه رنگ، از عناصری بصری مرتبط با ایران عمدتاً با دلالتی صریح که غالباً بازنمایی آثار معماری ایران بوده بهره گرفتهاند.
نتیجهگیری: رنگهای سبز، قرمز و سفید که سه رنگ پرچم ایران با بیانی نمادین هستند؛ برای بازنمایی مفهوم ایران، بهعنوان رنگ ایران؛ کمتر دستمایۀ کار نقاشان و طراحان بودهاند. بنابراین علاوه بر رنگهای پرچم ایران، رنگهای دیگری در پالت رنگ نقاشان ایرانی وجود دارد که بهعنوان رنگ ایران به آنها رجوع شده است. از اینرو نقاشان علاوهبر عناصر نمادین از رنگ مرتبط با ایران بهطور ضمنی برای بیان بصری خود بهره بردند؛ همچنین در آثار نقاشانی که عناصر تصویری و نمادین مناظر معمارانه دستمایۀ کارشان بود، گونهای از همبستگی رنگی دیده شده است.
Keywords [Persian]